ކޮންމެ އަހަރެއްގެވެސް 4 ފެބުރުވަރީ ފާހަގަ ކުރަނީ ދުނިޔޭގެ ކެންސަރު ބަލީގެ ދުވަހުގެ ގޮތުގައެވެ. މިއަހަރުގެ ކެންސަރު ބަލީގެ ދުވަހުގެ ޝީއާރަކީ 'ކްލޯޒް ދަ ކެއަރ ގެޕް' އެވެ. ދުނިޔޭގައި ބަލިބަލީގެ ސަބަބުން އެންމެ ގިނަ މީހުން މަރުވާ ބައްޔަކީ ކެންސަރެވެ.
މިއަހަރުގެ މިހާތަނަށް އެންމެ ގިނައިން ކެންސަރު ބަލި ފެނިފައިވާ 10 ގައުމުތަކަކީ އޮސްޓްރޭލިއާ، ނިއުޒިލޭންޑް، ހަންގޭރީ، އެމެރިކާ، ބެލްޖިއަމް، ފްރާންސް، ޑެންމާކް، ނޯވޭ، އަޔަލޭންޑް އަދި ނެދަލޭންޑްސް އެވެ.
2020 ވަނަ އަހަރު ކެންސަރު ބަލީގައި 10 މިލިއަނާއި ގާތްކުރާ އަދަދަކަށް މީހުން މަރުވިކަމަށް ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމްއިއްޔާ (ޑަބްލިއުއެޗްއޯ) އިން އަންދާޒާ ކުރެއެވެ. ކޮންމެ 6 މަރެއްގެ ތެރެއިން ގާތްގަނޑަކަށް އެއް މަރަކީ ކެންސަރުގެ މަރެކެވެ. 2020 ވަނަ އަހަރު އެންމެ ގިނަ މީހުން މަރުވީ ފުއްޕާމޭގެ ކެންސަރުގައެވެ. އެއީ 1.80 މިލިއަން މަރެވެ.
އެންމެ އާންމުކޮށް ޖެހޭ ކެންސަރުގެ ބާވަތްތަކަކީ އުރަމަތީގެ ކެންސަރު، ފުއްޕާމޭގެ ކެންސަރު، ކޮލޮންރެކްޓަމް އަދި ޕްރޮސްޓޭޓް ކެންސަރެވެ. ކެންސަރު ބަލީގައި މަރުވާ މީހުންގެ ތެރެއިން ތިންބައިކުޅަ އެއްބައި މީހުން މަރުވީ، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުމާއި، މާބޮޑަށް ބަރުދަން އިތުރުވުމާއި، އަލްކަހޯލް ބޭނުން ކުރުމާއި، މޭވާއާއި ތަރުކާރީ ކެވޭ މިންވަރު މަދުވުމާއި ކަސްރަތާއި ދުރުހެލިވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ.
ކުރިން ބަލި ދެނެގަނެވިއްޖެނަމަ ފަރުވާއިން ރަނގަޅު ކުރެވިދާނެ
ކެންސަރަކީ ބަލީގެ ކުރީކޮޅު އެނގިއްޖެނަމަ ފަރުވާ ކޮށްގެން ރަނގަޅު ކުރެވިދާނެ ބައްޔެކެވެ. ކެންސަރަކީ ހަށިގަނޑުގެ އެކި ގުނަވަންތަކަށް ފެތުރިގެންދާ އެއްޗެކެވެ. ކެންސަރަކީ އާދަޔާޚިލާފަށް ހަލުވިކަމާއެކު އުފެދިގެންދާ އެބްނޯމަލް ސެލްތަކެކެވެ.
2020 ވަނަ އަހަރު ޑަބްލިއުއެޗްއޯއިން އެއްކޮށްފައިވާ ތަފާސް ހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު އުރަމަތީގެ ކެންސަރުގެ 2.26 މިލިއަން ކޭސް ފެނިފައިވެއެވެ. ފުއްޕާމޭގެ ކެންސަރުގެ 2.21 މިލިއަން ކޭސް، ކޮލޮން އެންޑް ރެކްޓަމްގެ 1.93 މިލިއަން ކޭސް ފެނިފައިވެއެވެ. ޕްރޮސްޓޭޓް ކެންސަރުގެ 1.41 މިލިއަން ކޭސް ފެނިފައިވެއެވެ. ހަމުގެ ކެންސަރުގެ 1.20 މިލިއަން އަދި ބަނޑުގެ ކެންސަރުގެ 1.09 މިލިއަން ކޭސް ހޯދިފައިވެއެވެ.
ކޮންމެ އަހަރަކު 400،000 ކުޑަކުދިންނަށް ކެންސަރުޖެހޭ ކަމަށްވެސް ޑަބްލިއުއެޗްއޯއިން އަންދާޒާ ކުރެއެވެ. ކުޑަކުދިންނަށް ޖެހޭ ކެންސަރުގެ ބާވަތްތަކަށް ބަލާއިރު އެންމެ ގިނައިން ފެންނަނީ ސާވިކަލް ކެންސަރެވެ.
ކެންސަރު ޖެހެނީ ކިހިނެއް؟
ކެންސަރު ޖެހުމަށް މަގުފަހިވަނީ ނޯމަލް ސެލްތައް ޓިއުމަރ ސެލްތަކަށް ބަދަލުވުގެ ސަބަބުންނެވެ. ކެންސަރު ޖެހެން މަގުފަހިކުރުވާ މައިގަނޑު ތިން ކަމެއް ހިމެނެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އަލްޓްރާވައިލެޓް އަދި އަޔަނިޒިން ރޭޑިއޭޝަންގެ ސަބަބުންނާއި، ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުމާއި، އަލްކަހޯލް ބޭނުން ކުރުމާއި ތަޣައްޔަރުވެފައިވާ ކާނާއާއި ފެން ބުއިމުގެ ސަބަބުން ހަށިގަނޑަށް ފޯރާ ކެމިކަލްތަކުގެ ސަބަބުންވެސް ކެންސަރު ޖައްސައެވެ. ތިންވަނަ ކަމަކަށް ތަފާތު އިންފެކްޝަންތަކާއި، ބެކްޓީރިއާތައް ނުވަތަ ޕެރެސައިޓްސްގެ ސަބަބުންވެސް ހަށިގަނޑުގައި ކެންސަރު ސެލްތައް އުފެދެން މެދުވެރިވެއެވެ.
އިންފެކްޝަންތަކަށް ބަލާއިރު ހެޕަޓައިޓިސް ބީ ވައިރަސް އާއި ހެޕަޓައިޓީސް ސީ ވައިރަސް، ހިއުމަން ޕެޕިލޯމާވައިރަސް (އެޗްޕީވީ) އާއި އެޕްސްޓެއިން ވައިރަސް ހަށިގަނޑަށް ވާސިލްވެއްޖެ ނަމަ ކެންސަރު ޖެހުމުގެ ރިސްކް އޮންނާނެއެވެ.
ކެންސަރުން ރައްކާތެރިވާނީ ކިހިނެއް؟
ކެންސަރުގެ ރިސްކު ކުޑަ ކުރެވިދާނެ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ނުކުރުމާއި، ހަށިގަނޑުގެ ބަރުދަން ހުންނަންޖެހޭ މިންވަރަށްވުރެ އިތުރުވިޔަނުދީ ހިފެހެއްޓުމާއި، ސިއްހަތަށް ފައިދާހުރި ބާވަތްތައް ކެއުމުގައި ހިމަނައި ތަރުކާރީ އާއި މޭވާ ކެއުން ހިމެނެއެވެ. އަދި ގަވާއިދުން ކަސްރަތު ކުރުމާއި، އަލްކަހޯލް ބޭނުން ނުކުރުން ނުވަތަ ބޭނުންކުރާ ވަރު މަދުކުރުމާއި، އެޗްޕީވީ އާއި ދެކޮޅަށްދޭ ވެކްސިން ޖެހުމާއި، ހެޕަޓައިޓިސް ބީ ވެކްސިން ޖަހަންޖެހޭ ކެޓަގަރީއެއްގެ މީހެއްނަމަ އެ ވެކްސިން ޖެހުން ހިމެނެއެވެ. އިރުގެ އަވިންނާއި މަސްނޫއީ އާލަތްތަކުގެ ޒަރިއްޔާއިން ފޮނުވާ އަލްޓްރާވައިލެޓް ރޭޑިއޭޝަނާއި ދުރުހެލިވުމާއި، ތެރަޕީފަދަ ސިއްހީ ހިދުމަތް ހޯދުމުގައިވެސް ރައްކާތެރި އަދި އެކަށީގެންވާ ގޮތަކަށް ރޭޑިއޭޝަންގެ ބޭނުންކުރުން ހިމެނެއެވެ. އަދި ވައި ނުސާފު ތަންތަނުގައި ހޭދަކުރާ ވަގުތު މަދުކުރުމާއި، ރޭޑިއޯ އެކްޓިވް ގޭސްތަކާއި ދުރުހެލިވުން ހިމެނެއެވެ.
އަވަހަށް ފަރުވާ ފެށުން
ކެންސަރުގެ ގިނަ ބާވަތްތަކަކީ ކުރިން ބަލި ދެނެގަނެވި ފަރުވާދޭން ފެށިއްޖެނަމަ އެއްކޮށް ފަސޭހަކުރެވޭނެ ކަމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑު ބާވަތްތަކެވެ. ކެންސަރު ދެނެގަތުމަށް ގަވާއިދުން ސްކްރީން ކުރުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ. ކެންސަރުގެ ކުރީކޮޅުގައި ބަލި ދެނެގަނެވިއްޖެނަމަ ލަސްނުކޮށް ފަރުވާ ފެށުންވެސް މުހިންމެވެ. ބަލީގެ ކުރީކޮޅު ފަރުވާ ފެށިއްޖެނަމަ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރެވިދާނެ ކަމުގެ ފުރުސަތު ވަރަށް ބޮޑުވެއެވެ. އަދި އެ ދޭ ފަރުވާއިން ބަލި ރަނގަޅު ކުރެވެއެވެ. ކުރީކޮޅު ފަރުވާދޭން ފަށައިފިނަމަ ފަރުވާގެ އަގުވެސް ހެޔޮވެއެވެ. ފާހަގަކޮށްލެވޭ ކުރިއެރުމެއް ފަރުވާއިން ލިބޭކަން ފާހަގަ ކުރެވޭނީ ހަމައެކަނި ބަލީގެ ކުރީކޮޅު ފަރުވާ ދެވެން ފަށައިފިނަމަ އެކަންޏެވެ.
ކެންސަރު ބަލީގެ އަލާމާތްތަކަށް ހޭލުންތެރިވެ އަހުލުވެރިވާން ޖެހެއެވެ. އަދި އެކި ބާވަތްތަކުގެ ކެންސަރުގެ މައުލޫމާތާއި އާދަޔާ ޚިލާފުކަމެއް ފާހަގަ ކުރެވިއްޖެނަމަ ސިއްހީ އިރުޝާދު ހޯދުމުގެ މުހިންމުކަން ކޮންމެ މީހަކަށް އެނގެން ޖެހެއެވެ.
އަވަހަށް ކެންސަރަށް ފަރުވާ ކުރެވޭނީ ފަރުވާ ލިބޭނެ ވަސީލަތްތައް ފަސޭހަކަމާއިއެކު ލިބެންހުރި ތަންތަނުންނެވެ.
ސްކްރީން ކުރުން
ސްކްރީނިން އަކީ ކެންސަރުގެ ބާވަތް ނުވަތަ ކެންސަރު ޖެހުމަށް މަގުފަހިވާ އަލާމާތްތައް ހުރެ ކެންސަރު ޖެހުމުގެ ކުރިން ދެނެގަނެވޭނެ ގޮތެކެވެ. ސްކްރީން ކުރާއިރު އެބްނޯމަލިޓީސް ފާހަގަ ކުރެވިއްޖެނަމަ އިތުރު ޓެސްޓްތައް ހެދުމަށާއި، ކެންސަރ ހުރިނަމަ ފަރުވާދޭންވެސް ފެށޭނެއެވެ.
ސްކްރީން ކުރެވޭ ގޮތްތަކުގެ ތެރޭގައި ސާވިކަލް ކެންސަރ އަށް އެޗްޕީވީ ޓެސްޓިން، ޕީއޭޕީ ޓެސްޓިން، ވިޝުއަލް އިންސްޕެކްޝަން ވިތް އެސެޓިކް އެސިޑް (ވީއައޭ) ހިމެނެއެވެ. އުރަމަތީގެ ކެންސަރަށް ނަމަ 50-69 އަހަރާއި ދެމެދުގެ އަންހެނުންގެ މެމޮގްރަޕީ ސްކްރީން ކުރެވެއެވެ.
ސްކްރީން ކުރުމުގައި އާއި ބަލީގެ ކުރީކޮޅު ފަރުވާ ފެށުމުގައި ކޮލިޓީގެ ޔަޤީންކަން އޮތުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ.
