ވަށައިގެން އިވެމުންދިޔައީ ސައިރެންގެ އަޑާއި، ޖެޓުތަކުގެ އަޑެވެ. ބޮންގޮއްވާ އަޑުތަކާއި މީހުންގެ ހަޅޭކާއި ގިސްލުމުގެ އަޑުތަކެވެ. ސަލާމަތުގެ އައްސޭރިއަކަށް ދިއުމަށް ކުރެވެންހުރި ހުރިހާކަމެއް ކޮންމެ މީހަކުވެސް ކުރަމުންދިޔައިރު ހާރްކީވްގައި ތާށިވި ދިވެހިންނަށް ކުރެވޭނެ އިހުސާސް ލިޔުމުން ބަޔާންކުރަން ދައްޗެވެ.

މިއީ މިފަދަ ބިރުވެރި ތަޖުރިބާއެއް ގިނައަދަދެއްގެ ދިވެހި ދަރިވަރުން ކުރަންޖެހުނު ފުރަތަމަފަހަރަށް ވުމަކީ އެކަށީގެންވާކަމެކެވެ. މިދިޔަ ފެބުރުއަރީ މަހުގެ 24 ވަނަ ދުވަހު ޔޫކުރެއިން އަށް އަރާ ރަޝިއާ ސިފައިން ހަމަލާދޭން ފެށިއިރު 'ހާރްކިވް ނެޝަނަލް މެޑިކަލް ޔުނިވަރސިޓީ' ގައި ދިވެހި ދަރިވަރުން ދިޔައީ މެޑިސިންގ ކިޔަވަމުންނެވެ.

ޔޫކުރެއިންގައި ތިބި ދިވެހިންގެތެރެއިން 15 ދަރިވަރުން ބޯޑަރު ހުރަސްކޮށް ހަންގޭރީއަށް ވަދެފައިވަނީ ފެބުރުވަރީމަހުގެ 25 ވަނަ ދުވަހުގައެވެ. އަދި އެދަރިވަރުންނަށް ރާއްޖެއަށް އާދެވުނީ ފެބުރުވަރީމަހުގެ 28 ވަނަ ދުވަހުގައެވެ. 

Advertisement

ޔޫކުރެއިން ގައި މަޑުކުރަންޖެހުނު ދިވެހި ދަރިވަރެއް ކަމަށްވާ އިސްމާޢީލް އަޖުމަލް މުޙައްމަދު ވަނީ 'ޒީޓައިމްސް' އަށް އިންޓަވިއު ދީފައެވެ. އަޖުމަލް އަކީ އެމްބީބީއެސްގެ 3 ވަނަ އަހަރުގަ ކިޔަވަމުންދިޔަ ދަރިވަރެކެވެ.

ބިރުވެރި ތަޖުރިބާ

އަޖުމަލް ވަނީ ޔޫކްރެއިން އިން އެހެން ގައުމަކަށް ދިއުމަށް ލަސްވި ސަބަބު ކިޔައިދީފައެވެ.

" އަޖުމަލް މެންނާއެކު ކިޔަވަން އުޅުނު 3 އަންހެން ކުދިން. އެކުދިން ބިރުގަނެފަ ތިބިވަރުން އެތަނުން ނުކުންނަން އެއްބަސް ނުވީމަ އައުން ލަސްކުރީ. އަޅުގަނޑުގެ ކަޒިން ކޮއްކޮއެއްވެސް ހިމެނޭ އޭގެތެރޭގައި. އެކުދިން ދޫކޮށްފަ ވަކިވެގެން ދިއުމަކީ އެއީ ކުޅަދާނަކަމަކަށް ނުވާތީ އެކުދިން ގޮވައިގެން އަންނަން މަޑުކުރީ".

ކާނެ ރަނގަޅު އެއްޗެއް ނުލިބި މެޓްރޯ ސްޓޭޝަންތެރޭގައި 5 ވަރަކަށް ދުވަހު 5 ދިވެހި ދަރިވަރުން ދިރިއުޅުނުގޮތް ސިފަކުރަމުން އަޖުމަލް ބުނީ އެއިރު އެމީހުންގެތެރޭގައި 3 އަންހެން ކުދިން ތިބި ކަމަށެވެ.

" އެޕާޓްމެންޓް ދޫކޮށްފަ ގޮސް ތިބީ މެޓްރޯތެރޭގައި. ޗޮކްލެޓް އާއި ޖަންކްފުޑް ކައިގެން ތިބީ. ނުކުމެވޭ ވަގުތުވެސް ބޮންއަޅާ އަޑުއިވޭތީ ވަންނަންޖެހެނީ މެޓްރޯއަށް. ފަހުން އެއްޗެހި ގަންނަންވެސް ނުނުކުމެވޭ މެޓްރޯ ބަންދުކުރީމަ. އަދި ފިހާރަތަކުން އެއްޗެހި ލިބުން ދަތިވީމަ ބޭބެއަށް ގުޅީ ވީހާއަވަހަކަށް ރާއްޖެ އާދެވޭނެގޮތެއް ހަމަޖެހޭތޯ ބަލަން". އަޖުމަލް ކިޔައިދިނެވެ.

އަޖުމަލް އަށް ކުރެވުނު އެންމެ ބިރުވެރި ތަޖުރިބާއަކީ، އެއްޗެހި ގަންނަން ފިހާރައަކަށް ދިޔައިރު ވަރަށް ކައިރިން ބޮން ގޮއްވިއަޑު އިވުމެވެ. އަދި އެއްޗެހި ގަންނަން ދިޔަ ފިހާރައިގެ ބިއްލޫރި ތަޅައިގެން ގޮސްފައި ހުރިކަމަށް ވަނީ ބުނެފައެވެ.

މެޓްރޯ ސްޓޭޝަނުގައި ތިބިއިރު ނިދީ ބިންމަތީގައި ރަޖާގަނޑެއް އަޅައިގެންނެވެ. ފާޚާނާވެސް ބޭނުން ވަގުތަކު ލިބެން ނުހުރެއެވެ. ގިނަ އަދަދެއްގެ މީހުން ހިމާޔަތް ހޯދުމަށް އެތަނުގައި ތިބިއިރު އެންމެންގެ މޫނުމަތިންވެސް ފެންނަމުންދިޔައީ ހާސްކަމެވެ.

ސަލާމަތުގެ އައްސޭރިއަކަށް

ޔޫކުރެއިންގައި މަޑުކުރަންޖެހުނު ދިވެހިންނަށް އެންމެބޮޑު ގޮންޖެހުމެއް މެދުވެރިވީ ދަތުރުފަތުރަށް ބާރުބޮޑުވުމުން ދަތުރުކުރާނެ އުޅަދެއް ހަމަޖެއްސުމަށެވެ. ހާރްކީވްއިން ހަންގޭރީގެ ބޯޑަރާއި ހަމައަށް ދިއުމަށް 2 ދުވަސްވަރު ހޭދަވިކަމަށް އަޖުމަލް ވަނީ ބުނެފައެވެ.

" އަޅުގަނޑުގެ ބޭބެމެން ވާހަކަ ދައްކައިގެން ކަޒިން ކޮއްކޮވެސް މެޓްރޯއިން ނުކުންނަން އެއްބަސްވީ. ނަމާދުކޮށް ދުޢާކުރުމަށްފަހު ﷲ އާއި ވަކީލުކޮށްގެން މެޓްރޯ އިން ނުކުމެ ދަތުރުކުރަން ފެށީ. އަޅުގަނޑުމެންނަށް އަސްލު ދަތުރުކުރަން ބަހެއް ހަމަނުޖެހޭ. އެހެން މީހަކު ހަމަޖެއްސި ބަހެއް އެއީ. އަޅުގަނޑުމެން ގުޅިކަމަށް ހީކޮށް އަޅުގަނޑުމެން ގޮވައިގެން ދަތުރު ކުރިއަށްގެންދިޔައީ. މެޓްރޯ އިން ނުކުންނަން އުޅުނުއިރު އެތާގަތިބި މީހުން ބުނަމުންދިޔަ ނުނުކުތުމަށް. އެކަމަކު ނުކުންނަން ފެށީމަ ބައެއް މީހުން ފަހަތުން ނުކުތް. ދަތުރުމަތީގައި ހަމަލާއެއް އައިސްދާނެކަމަށް ބިރުންތިބީ. އެކަމަކު އަލްޙަމްދުލިﷲ ވަރަށް އަމާންކޮށް ދަތުރުދިޔައީ. އެއްދުވަސް ވެސް އިތުރަށް ލަސްވިނަމަ އެތަނުން ނާދެވުނީސް ކަންނޭނގެ.". އެބިރުވެރި ހަނދާންތައް އާކުރަމުން އަޖުމަލް ކިޔައިދިނެވެ.

މިފަދަ ބިރުވެރި ހާލަތެއްގައި ޔޫކުރެއިންގައި ތިބި ދިވެހިން ސަލާމަތުން ރާއްޖެ ގެނައުމުގައި އެންމެބޮޑު އެހީތެރިކަމެއް ފޯރުކޮށްދިނީ ރާއްޖެއިން ޖަރުމަންވިލާތަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައި ހުންނަ ސަފީރު އަޙްމަދު ލަތީފު ކަން ފާހަގަކޮށް މި ދަރިވަރުން ވަނީ ޝުކުރު ދަންނަވާ ބަޔާނެއްވެސް ނެރެފައެވެ.

" ޑެޕިއުޓީ އެމްބެސެޑަރ ޖިނާހް، އަދި ޔޫކުރެއިންގައި ކިޔަވަމުންދިޔަ އާއިޝް، ޝިފާން ވެދިން އެހީތެރިކަންވެސް ފާހަގަކުރެވޭ. ހަންގޭރީގެ ބޯޑަރު މެދުވެރިކޮށް ދަތުރުކުރެވޭނެ ރައްކާތެރިމަގެއް ފަހިކޮށްދެއްވި ކަމަށްޓަކައި ސަފީރު ލަތީފް އަށް ޝުކުރު ދަންނަވަން" އަދި ހަޔަރ އެޑިޔުކޭޝަން މިނިސްޓްރީން ދިޔައީ ބަލަމުން ދަރިވަރުންގެ ހާލަތު". އަޖުމަލް ފާހަގަކުރިއެވެ.

އަޖުމަލްގެ އިތުރުން ދެންތިބި ދަރިވަރުންނަށް ރާއްޖެ އާދެވުނީ މިމަހުގެ 5 ވަނަ ދުވަހުގައެވެ.

ކިޔެވުން ފުރިހަމަކުރާނީ ކިހިނެއް؟ ބޮޑު ކަންބޮޑުވުމެއް!

ދިވެހި ދަރިވަރުން ކިޔަވަމުންދިޔަ ޔޫކުރެއިންގެ ޔުނިވަރސިޓީ އިން ވަނީ މިމަހު 21 ވަނަ ދުވަހާއި ހަމައަށް ޗުއްޓީ ހަމަޖައްސާފައެވެ. ހަނގުރާމަ ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ފުޅާވެ ޔޫކުރެއިންގެ ބައެއް ސަރަހައްދުތައް ހިފާ ވެރިރަށް ހިފުމުގެ މަސައްކަތް ރަޝިއާއިން ކުރަމުންދާއިރު، ހަނގުރާމައިގައި ގިނަ އަދަދެއްގެ މީހުން ވަނީ މަރުވެފައެވެ. އަދި އެތައްބަޔަކު ޒަޚަމްވެ ގިނަ އަދަދެއްގެ އިމާރާތްތަކުގައި ނުއުޅެވޭވަރު ވަނީ ވެފައެވެ. މީޑިއާތަކުން ރިޕޯޓުކުރާގޮތުގައި ޔޫކުރެއިން ދޫކޮށް 2 މިލިއަނަށްވުރެން ގިނަ މީހުން އެހެން ގައުމުތަކަށް ވަނީ އެތެރެވެފައެވެ. މިފަދަ ހާލަތެއްގައި ކިޔެވުން ފެށޭނެ ދުވަހެއް އަންދާޒާކުރަންވެސް ނޭނގެއެވެ.

އަޖުމަލް މައުލޫމާތުދިންގޮތުގައި އުންމީދަކީ އެހެން ގައުމެއްގެ ޔުނިވަރސިޓީއަކުން ކިޔެވުން ފުރިހަމަކުރުމަށް ފުރުސަތު ލިބުމެވެ. އަދި އެފުރުސަތު ހޯދުމަށް ދަރިވަރުން ދަނީ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ.

" ކިޔަވަމުންދިޔައީ އަމިއްލަ ޚަރަދުގައި. ކޯހަށް އަހަރަކު 4800 ޑޮލަރު (74000ރ) ދައްކަންޖެހޭ. ޖުމްލަ 6 އަހަރުން ކިޔެވުން ނިމޭއިރު ހުރުމާއި ކެއުމަށްވެސް މަހަކު 300 އަށް ވުރެ ގިނަ ޑޮލަރު ޚަރަދުވޭ".

ބައެއް ދަރިވަރުން ވަނީ 3 އަހަރު އަދި 4 އަހަރުގެ ކިޔެވުން ފުރިހަމަކޮށްފައެވެ. އެހެންކަމުން އާއިލާއިން މިދަރިވަރުންގެ ކިޔެވުމަށް ބޮޑު ޚަރަދެއް ކޮށްފައިވާއިރު، އެންމެބޮޑު އުންމީދަކީ ދިވެހި ސަރުކާރުގެ އެހީތެރިކަން ލިބި ކިޔެވުން ފުރިހަމަކުރެވޭނެ މަގެއް ފަހިވުމެވެ.

ޔޫކުރެއިން އިން އައި ދިވެހި ދަރިވަރުންގެ ކިޔެވުން ފުރިހަމަކުރުމަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމާއި ގުޅޭގޮތުން ހަޔަރ އެޑިޔުކޭޝަން މިނިސްޓްރީން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތުގެ ތަފްސީލް މިއަދާއި ހަމައަށް 'ޒީޓައިމްސް' އަށް ވަނީ ލިބޭގޮތް ނުވެފައެވެ. ކިޔެވުން ފުރިހަމަ ނުކުރެވިއްޖެނަމަ އާއިލާތަކުން އެތައް ލައްކައަކުން ކުރި ޚަރަދު ބޭކާރުވީއެވެ. މިއީ އަވަސް ހައްލެއް ހޯދަން ޖެހިފައިވާ އަދި ޑޮކްޓަރަކަށް ވުމުގެ ފޮނި ހުވަފެން ދެކެމުންދިޔަ ދަރިވަރުންގެ އުންމީދާއި ގުޅިފައިވާ ކަމެކެވެ.

ނިންމުން

ޔޫކުރެއިންގައި ތާށިވިއިރު އެ ދަރިވަރުންގެ އިތުރުން މައިންބަފައިންނަށް ވެސް ހަމަނިދި ނުލިބެއެވެ. ވާނެގޮތެއް ނޭނގި ދުޢާކޮށްކޮށް ތިބެވުނުއިރު ހެޔޮހާލުގައި އެނބުރި ގައުމަށް އާދެވުމަކީ ލިބުނު އެންމެބޮޑު ހިތްހަމަޖެހުމެވެ. ގައުމަށް އެނބުރި ނުދެވި އިންޑިއާގެ ދަރިވަރަކު ޔޫކުރެއިންގައި މަރުވިއިރު، އަޖުމަލް ފާހަގަކުރިގޮތުގައި އެދަރިވަރަކީ އޭނާއާއި އެއް ޔުނިވަރސިޓީއެއްގައި ކިޔެވި ދަރިވަރެކެވެ. މިހާތަނަށް އިންޑިއާ ދަރިވަރު ފިޔަވައި އެކީގައި ކިޔެވި އެހެން ދަރިވަރަކު އަދި ލެކްޗަރަރ އަކަށް ގެއްލުމެއް ލިބުނުކަމުގެ މައުލޫމާތެއް ނުލިބޭކަމަށް ވަނީ ބުނެފައެވެ.