ހިނގަމުން މިދާ ސެޕްޓެމްބަރު މަހުގެ ނުވަވަނަ ދުވަހަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ކަމުގެ މަޤާމަށް މީހަކު އިންތިޚާބު ކުރުމަށް ވޯޓު ނެގޭ ދުވަހެވެ. މި ދިވެހިރާއްޖޭގެ މުސްލިމް ދައުލަތުގައި ރައްޔިތުން މި ވޯޓުގައި ބައިވެރިވުމާމެދު ބައެއް މީހުން ސުވާލު އުފައްދަމުން ދާކަން ފާހަގަވެއެވެ. މިކަމަށް ޙަލާލް ޙަރާމް ކަނޑައެޅުމުގެ ކުރިން އިސްލާމީ އުއްމަތަށް ވެރިޔަކު ހޮވުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ބައިވެރިވުން އޮންނަގޮތާ ބެހޭ ގޮތުން ޢިލްމުވެރިންގެ ބަހަކީ ކޮބައިތޯ ބަލައިލުން މުހިންމުކަން ބޮޑުކަމުގައި ދެކެމެވެ.

އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ވެރިޔަކު ހޮވުމުގެ ޙައްޤަކީ އުއްމަތަށް ލިބިފައިވާ ޙައްޤެކެވެ. ނަމަވެސް މިޙައްޤު ބޭނުންކުރާނީ ކިހިނެތް ކަމާމެދު ވިސްނާލަން ޖެހެއެވެ. މީގެ މާނައަކީ އުއްމަތުގެ ހުރިހާ ފަރުދުން ބައިވެރިވެގެން ސީދާގޮތެއްގައި ވޯޓްލައިގެން ހޮވާނީތޯ ނުވަތަ އުއްމަތުގެ އިތުބާރުހިފޭ ވަކިބަޔަކަށް ދީފައިވާ ޙައްޤެއްގެ ގޮތުގައި ބަލައި އެބައިމީހުން ރައީސަކު ހޮވާނީތޯއެވެ؟

ޝަރީޢަތުގައި މިކަން އޮންނަގޮތަށް ބަލާއިރު ދައުލަތުގެ ވެރިޔަކު ހޮވުމުގައި މި ދެ ނިޒާމުންކުރެ ވަކި ނިޒާމެއް ކަނޑައެޅިފައި އޮންނަކަން ޞަރީޙަކޮށް އެނގޭކަށް ނެތެވެ. މިއިން ދަލީލު ކޮށްދެނީ އެކަން އޮންނާނީ އުއްމަތުގެ ބޭނުންތަކާއި ޒަމާނާއި ތަނާއި ގުޅޭގޮތުން އުއްމަތް ކަނޑައަޅާ ގޮތަކަށް ކަމެވެ. އެހެންކަމަށް ވާނަމަ ސީދާ ވޯޓަކުން ރައީސަކު ހޮވުމާއި ނުސީދާ ގޮތެއްގައި އެކަމަށް ކަނޑައެޅޭ ބައެއްގެ ބަޢިއަތުން ހޮވުމާއި މި ދެ ގޮތުންކުރެ ކޮންމެ ގޮތެއްވެސް ޞައްޙަވާނެއެވެ.

Advertisement

ދުސްތޫރީ ޤާނޫނުގެ މާހިރެއް އަދި އިސްލާމީ މުފައްކިރެއް ކަމުގައިވާ ޑޮކްޓަރ ޢަބްދުލްކަރީމް ޒައިދާން ވިދާޅުވަނީ މި ދެ ގޮތަށްވެސް އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުން ސަނަދު – ހެކި – ލިބެން އެބައޮތް ކަމުގައެވެ. ސީދާވޯޓަކުން ހޮވުމަކީ އޮތްކަމެއް ކަމުގެ ދަލީލަކަށް ﷲ ގެ ބަސްފުޅު، އައްޝޫރާ ސޫރަތުގެ 38 ވަނަ އާޔަތުގައިވާ (وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ) މާނަ: އަދި އެބައިމީހުންގެ ކަންތައް އެބައިމީހުންގެ މެދުގައިވަނީ މަޝްވަރާގެ މަތިންނެވެ. މިބަސްފުޅުގެ ފެންނަން އޮތް މާނަ ފުދެއެވެ. މިއާޔަތުން ދޭހަވާގޮތުގައި އުއްމަތުގެ ކަންކަމާމެދު އުއްމަތުގެ އަފްރާދުން މަޝްވަރާކުރުން ހިމެނިފައިވެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ދައުލަތުގެ ރައީސަކު ހޮވުން ހިމެނޭނެއެވެ. މިކަމުގައި އިސްތިސްނާ ކުރެވޭނީ ޝަރުޢީ ދަލީލެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އެއްކިބާކުރަން ފެންނަ ފަރާތްތައް އެކަންޏެވެ. މިސާލަކަށް ތަޞައްރަފް ނުފުދޭ ކުޑަކުދިންނާއި ސިކުނޑިހަމަނުޖެހޭ މީހުންނާއި، ދައުލަތުގައި ދިރިއުޅޭ މުސްލިމު ނޫން މީހުންނެވެ.

އަލްއިމާމުއް ރާޒީ މި އާޔަތުގެ ތަފްސީރުގައި ދައްކަވައިފައިހުރި ވާހަކަތަކަށް ބަލާއިރު މި ރައުޔަށް ތާއީދު ލިބެއެވެ. އައްރާޒީ ވިދާޅުވަނީ އިސްލާމުންނަށް ބޮޑުކަމެއް ޖެހިއްޖެނަމަ އެންމެން އެކުގައި މަޝްވަރާކުރާހުއްޓެވެ. އެގޮތުން ގޮތެއް ނިންމިއްޖެނަމަ ﷲ ގެ ޘަނާހުއްޓެވެ. ވަކި ރައުޔެއްގެ މައްޗަށް އިންފިރާދުވެ އޭގެ މައްޗަށް ޢަޒުމު ކަނޑައެޅުން އެއީ އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ.

ނުސީދާގޮތުން ވޯޓްލައިގެން ވެރިޔަކު ހޮވުން އޮންނަކަން އެގެނީ ތާރީޚުގައި ކަން ހިނގާދިޔަ ގޮތަށް ބެލީމައެވެ. އިސްލާމް ދީނުގެ އުޞޫލުތައް އެންމެ ރަގަޅަށް ތަންފީޛު ކުރެވުނު ޒަމާން ކަމުގައިވާ ޚުލަފާއުއް ރާޝިދޫންގެ ދުވަސްވަރަށް ބަލާއިރު ކަންހިގާފައިވަނީ މިގޮތަށެވެ. އެޚަލީފާއިން އިންތިޚާބު ކުރެވިފައިވަނީ [އަހްލުލް ޙައްލު ވަލްޢަޤުދު] އޭ ކިޔޭ ބޭކަލުންގެ ބައިޢަތުންނެވެ. (މިޢިބާރާތުގެ މާނައާއި މެދު ކުރިއަށްހުރި ފޮޅުވަތްތަކުގައި ބަލާލާނަމެވެ.)

މި ބޭކަލުންގެ ބައިޢަތަށް ފަހު މަދީނާގެ އެހެން ބޭކަލުންވެސް ދައުލަތް ހިންގުމަށް ހޮވުނު ވެރިޔާއަށް ބައިޢަތު ހިފަނީއެވެ. އޭރު އިސްލާމީ ހުރިހާ ރަށްރަށެއްގެ މީހުން މި އިންތިޚާބުގައި ސީދާގޮތެއްގައި ބައިވެރިއެއް ނުވެއެވެ. މިކަން މިގޮތަށް ވުމުން އެއްވެސް ބޭފުޅަކު މިކަމާއި އިދިކޮޅު ހައްދަވާފައެއް ނުވެއެވެ. ޚުލަފާއުއްރާޝިދޫން އެބޭކަލުން އަމިއްލަފުޅަށް ނުވަތަ އެހެން ޞަޙާބީންވެސް މިކަމާ އިންކާރު ކުރައްވާފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެންވުމުގެ ސަބަބުން މި އުސްލޫބު ޞައްޙަ ކަމާމެދު ބެލެވެނީ އިޖްމާޢުވެވިފައިވާ ކަމެއް ކަމުގައެވެ. ވީމާ ދައުލަތުގެ ރައީސަކު ހޮވުމަށް ބާއްވާ އިންތިޚާބުގައި ނުސީދާކޮށް ބައިވެރިވެގެން ހޮވިޔަސް އެއީވެސް ޞައްޙަ ގޮތެއްކަން އެނގެއެވެ.

ވީމާ އިންތިޚާބުގައި ބައިވެރިވެ އަމިއްލައަށް ވޯޓު ދިނުމާއި، ބޭނުންނަމަ ބަދަލުގައި ނާއިބަކުލައްވާ އެކަން ކުރުމަށް  އެ ޙައްޤު ދޫކޮށްލުމާއި މި ދެ ގޮތުންކުރެ ކޮންމެ ގޮތަކަށްވެސް އެކަން ކުރެވިދާނެއެވެ. ނުސީދާ ވޯޓަކުން ވެރިޔަކު ހޮވުން އެއީ ފިޤުހުވެރިން އެކަން ޤަބޫލު ކުރައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ސީދާ ވޯޓުން އިންތިޚާބު ކޮށްގެން ވެރިޔަކު ހޮވުމުގެ ޖަދަލު އުފެދޭނެ ޖާގައެއް ނެތެވެ.

ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި އަލްޙައްލު ވަލްޢަޤުދުގެ އަހުލުވެރިންގެ އިންތިޚާބުން ދައުލަތުގެ ވެރިޔަކު ހޮވުން ޞައްޙަވާނެއެވެ. އެކަމުގައި ކޮންމެހެން އުއްމަތުގެ އެންމެން ބައިވެރިވާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އިބްނު ޚަލްދޫން އެކަލޭގެފާނުގެ މުޤައްދިމާގައި ލިޔުއްވާފައި ވެއެވެ. ޚަލީފާގެ މަޤާމް މިގޮތުން ހޮވިއްޖެނަމަ އެއަށް ތަބާވާން ޖެހޭނެއެވެ. އެއީ ކިފާޔަތުގެ ފަރުޟެއްކަމަށް އެންމެން އެއްބަސްވެއެވެ. މިގޮތުން ހޮވޭ މީހަކަށް ތަބާވެ ކިޔަމަންވާން ޖެހޭނެއެވެ.

އަލްމާވަރުދީ ވިދާޅުވާގޮތުގައި ދައުލަތުގެ ވެރިޔަކު ދެގޮތަކަށް ހޮވެއެވެ. އެއީ އަލްޙައްލު ވަލްޢަޤުދުގެ އަހްލުވެރިން އިންތިޚާބު ކޮށްގެންނާއި ކުރީގެ އިމާމު ދެން އަންނަންހުރި އިމާމަކަށް އެކަން ޙަވާލުކުރުމުންނެވެ. ފަހުން މި ދެންނެވުނު ގޮތުގެ ޙަޤީޤީ މާނައަކީ ކޮބައި ކަމާމެދު އަދި ބަލައިލާނަމެވެ.

ވަލީޢަހުދު އައްޔަންކުރުން

ދައުލަތުގެ ރައީސަކީ އުއްމަތް އިޚްތިޔާރުކުރާ މީހެކޭ ބުނުމުން އެކަމަށް ބައެއް މީހުން އިޢުތިރާޟު ކޮށްފާނެއެވެ. މިފަދަ އިޢްތިރާޟު ގެންނަ މީހުންގެ ޖަވާބަކަށް ވާނީ، ފިޤުހުވެރިން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ދައުލަތުގެ ވެރިކަމަށް މީހަކު އިސްވާނީ ކުރީގެ ޚަލީފާ، ފަހުން އަންނާނެ މީހަކު އިސްކުރުމުންނެވެ. އަލްމާވަރުދީ ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި، [އިމާމު – އެބަހީ ދައުލަތުގެ ވެރިޔާ – ދެ ގޮތަކަށް އެކަމާ ޙަވާލު ކުރެވިދާނެއެވެ. އެއް ގޮތަކީ އަހުލުލް ޙައްލު ވަލްޢަޤުދުގެ އަހުލުވެރިން ވެރިޔަކު އިޚްތިޔާރު ކުރުމެވެ. އަނެއް ގޮތަކީ އޭނާގެ ކުރިން ހުރި އިމާމު ވެރިކަންކުރާނެ މީހަކު ހޮވުމެވެ.]

އަހްލުލް ޙައްލު ވަލްޢަޤުދު

ދައުލަތުގެ ވެރިޔަކު ހޮވުމަށް އެމީހަކު އަމިއްލައަށް ސީދާ ވޯޓު ލައިގެން އިންތިޚާބު ކުރުމަކީ ފަހުގެ ތާރީޚުގައި އިސްލާމީ ދައުލަތްތަކުން ޢަމަލުކުރަމުން އަންނަގޮތެވެ. 1969 ވަނަ އަހަރުގެ ސެޕްޓެމްބަރު މަހުގެ 25 ގައި އޯއައިސީ (އޯގަނައިޒޭޝަން އޮފް އިސްލާމިކް ކޯޕަރޭޝަން) އުފެދުނު ފަހުންވެސް ސީދާ ވޯޓުންނާއި ނުސީދާ ވޯޓުން އިސްލާމީ ދައުލަތުގެ ވެރިން ޢައްޔަންކުރަމުން ގެންގޮސްފައިވެއެވެ.

ނުސީދާ ވޯޓުން ވެރިޔަކު އިންތިޚާބު ކުރުމަކީވެސް އިސްލާމީ ޝަރުޢުގައި ބޭނުންކުރެވިފައިވާ އުސްލޫބެކެވެ. މިކަމާ ޙަވާލުވެ ތިބޭ މީހުންނަށް ފިޤުހުވެރިން ދެއްވާފައިވާ ނަމަކީ އަލް ޙައްލު ވަލްޢަޤުދުގެ އަހްލުވެރިންނެވެ. އެހެންކަމަށްވާނަމަ މިއީ ކޮން ބައެއްހެއްޔެވެ؟ އަދި މިބައިމީހުންނާއި އުއްމަތާ ހުރި ގުޅުމަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އެބައިމީހުންނަށް މިފަދަ މަޤާމެއް ލިބުނީ ކިހިނެތް ހެއްޔެވެ؟ ފުރަތަމަ ސުވާލުގެ ޖަވާބަކީ، ފިޤުހުވެރިން މިބޭކަލުންނަށް ވަނީ ވަކި ސިފަތަކެއް ކަނޑައަޅުއްވާފައެވެ. އަލްމާވަރުދީ ވިދާޅުވާގޮތުގައި މިބޭކަލުންނަށް ތިން ސިފަ ޝަރުޠުވާނެއެވެ. އެއްކަމަކީ، ޢަދުލުވެރިކަމުގެ ހުރިހާ ޝަރުޠުތަކެއް ފުރިހަމަވެފައި ހުރުމެވެ. ދެވަނަ ކަމަކީ، އިމާމުކަން އޭގެ ޝަރުޠުތަކާއެކު ޙައްޤުވަނީ ކާކަށްކަން އެނގޭ ޢިލްމާއި މަޢްރިފާ މިބޭކަލުންގައި ހުންނަންވާނެއެވެ.

ތިންވަނަ ކަމަކީ، މި ބޭކަލުންނަކީ މިބޭކަލުންގެ ހުރި ޙިކްމަތްތެރިކަމާއި ރައުޔުގެ ގޮތުން، ވެރިކަމުގެ ކަންތައް ތަދުބީރު ކުރުމާއި ދައުލަތުގެ މަޞްލަޙަތު އެންމެ ރަނގަޅުގޮތުގައި ހިންގުމަށް އެންމެ އެކަށީގެންވާ މީހާ ހޮވަން އެނގޭފަދަ ބަޔަކަށް ވުމެވެ. މި ޒަމާނުގެ ބައެއް ފިޤުހުވެރިންވެސް މިބޭކަލުންނަކީ ކޮންފަދަ ބައެއްކަން ސިފަކުރައްވާފައި ވެއެވެ. މިބޭކަލުންނަކީ އަމީރުންނާއި ޙާކިމުންނާއި އިސްލާމީ ލަޝްކަރުގެ މަތީ ވެރިންނާއި މީސްތަކުން އެބައިމީހުންނަށް ދިމާވާ ޢާއްމު މަޞްލަޙަތާ ގުޅޭ ކަންތައްތައް ޙައްލުކުރުމުގެ ޤާބިލުކަން ލިބިފައިވާ މީހުންކަމުގައި ވިދާޅުވެއެވެ.

ހަމައެގޮތަށް ފިޤުހުވެރިން ވިދާޅުވަނީ އެއީ އުއްމަތުގައި ތިބޭ އެމީހުންގެ ރައުޔަށް އިތުބާރު ހިފޭ، މީހުން އެމީހުންނާ މެދު ރުހޭ، އިޚްލާޞްތެރި، ތެދުވެރި، ތަޤްވާވެރި، ޢަދުލުވެރި، ވިސްނުންތެރި، މަޢުރިފާގެ އަހުލުވެރިން ކަމުގައި ވާންޖެހޭނެއެވެ. ހަމައެފަދައިން އެމީހުންނަކީ އުއްމަތުގެ މަޞްލަޙަތަށް ރައްކާތެރިވާނެ ބަޔަކުކަމުގައި ވާންވާނެއެވެ. ދެވަނަ ސުވާލުގެ ޖަވާބުގައި ދަންނަވައިލަން ޖެހެނީ އެބޭކަލުންނާއި އުއްމަތާ ހުރިގުޅުމަކީ އުއްމަތުގެ ނާއިބަކާއި ނުވަތަ ވަކީލަކާއި ހުރިގުޅުމެވެ. އެބޭކަލުން ދައުލަތުގެ ރައީސަކު އިންތިޚާބު ކުރަނީ އުއްމަތުގެ ނާއިބުންގެ ގޮތުގައެވެ. މިބޭކަލުންނަކީ މި އިންތިޚާބުގެ ޙައްޤު ދީފައިވާ ވަކީލުންނެވެ. އެހެންކަމުން މިބޭކަލުން ދައުލަތުގެ ރައީސަކު އިޚްތިޔާރުކުރުން ހިމެނެނީ އުއްމަތް އިޚްތިޔާރު ކުރީކަމުގައެވެ.

ތިންވަނަ ސުވާލަކީ މިބޭކަލުންނަށް މިވަރުގެ މަޤާމެއް ދޭން ޖާއިޒުވަނީ ކިހިނެތްތޯ ކުރެވޭ ސުވާލެވެ. ވިސްނާލުމުންވެސް އެނގެނީ މިފަދަ މަޤާމަކާއި އިޚްތިޔާރެއްދިނީ އުއްމަތުގެ އަހުލުވެރިންކަމުގައެވެ. ތާރީޚީ ގޮތުން ބަލާއިރު އުއްމަތް އެއްވެ ވަކިބަޔަކަށް މިފަދަ އިޚްތިޔާރުތަކެއް ދިނުމަށްޓަކައި އިންތިޚާބެއް ބާއްވާފައިވާ ތަނެއް ނުފެނެއެވެ. ނަމަވެސް މީގެ މާނައަކީ އުއްމަތް ތަމްސީލު ކުރުމަށްޓަކައި މިފަދަ ބަޔަކު އުޅެފައި ނެތީއެއް ނޫނެވެ. ވަކިބަޔަކާ ކަމެއް ޙަވާލު ކުރުމަކީ ސީދާ ގޮތެއްގައި ބުނެގެން ނުވަތަ ކަންހިނގާގޮތުން ވިސްނިގެންވެސް އޮންނަ ކަމެއްކަން އެންމެންނަށްވެސް އެނގެއެވެ. އެންމެފުރަތަމަ ޚުލަފާއުއް ރާޝިދޫންގެ ޒަމާނުގައި މިކަން އޮތީ މިގޮތަށެވެ.

އެ ޒަމާނުގައި އެފަދަ ބޭކަލުން ތިބި ކުޅަދާނަކަމާއި އިޚްލާޞްތެރިކަމާއި ޢަދަލުވެރި ކަން އެއީ އެއްވެސް މީހަކަށް ޝައްކު ކުރެވޭފަދަ ދަރަޖައަކަށް ހުރިކަންތައް ތަކެއްނޫނެވެ. އެހެންކަމުން އުއްމަތުގެ އިތުބާރާއި ރުހުން އެބޭކަލުންނަށް ވަނީ ލިބިފައެވެ. ވީމާ ސީދާގޮތެއްގައި އެފަދަބަޔަކު އިންތިޚާބުކުރާކަށް އޭރަކުނުޖެހެއެވެ. މިފަދަ ބަޔަކު ހޮވުމަށް އޭރު އިންތިޚާބެއް ބޭއްވުނު ކަމުގައި ވިޔަސް ހަމަ އެބޭކަލުން ނޫން ބަޔަކު ނުހޮވޭނެއެވެ. އެއީ އެބޭކަލުންނާ ވާދަ ކުރަން ބޭނުންވާނެ ބަޔަކުވެސް ނުތިބޭނެތީއެވެ. އެހެންވުމުގެ ސަބަބުން މިބޭކަލުން ދައުލަތުގެ ރައީސަކު ހޮވުމުން ބެލެވޭނީ އެއީ ޖުމްލަ ގޮތެއްގައި މުޅި އުއްމަތުގެ ރުހުމާއި ތާއީދު ލިބިގެން ހޮވުނު ދައުލަތުގެ ވެރިޔާ ކަމުގައެވެ.

މިޒަމާނުގައި އަހްލުލް ޙައްލު ވަލްޢަޤުދު ދެނެގަތުން މި ޒަމާނުގައި އަހަރެމެން ނުސީދާ ވޯޓަކުން (ވޯޓު ލުމުގެ ޙައްޤު ލިބިފައިވާ ހުރިހާ ރައްޔިތުން ވޯޓު ލައިގެން ނޫންގޮތަކަށް) ޝަރުޢީ ހަމަތަކުގެ މަތިން ރައީސަކު ހޮވާނަމަ އެ ހޮވުމުގައި މަސްއޫލުވާ އަހްލުލް ހައްލު ވަލްޢަޤުދުގެ އަހުލުވެރިންނަކީ އުއްމަތް ތަމްސީލުކުރާ އަދި އުއްމަތުގެ ނާއިބުން ކަމުގައި ބަލައިގަނެވޭނެ ބަޔަކު ކަމުގައި ވާންޖެހެއެވެ. އެގޮތަށް ބަލައިގަނެވޭނީ އެމީހުން އިންތިޚާބު ކޮށްގެންނެވެ. މިގޮތުން އިންތިޚާބުކުރެވޭ މީހުންނަކީ އަހްލުލް ޙައްލު ވަލްޢަޤުދުގެ އަހުލުވެރިން ކަމުގައި ބެލެވިދާނެއެވެ. އެއީ އުއްމަތުގެ ތެރެއިން ނެގިފައިވާ އުއްމަތް އެމީހުންގެ މައްޗަށް ފާރަވެރިވާ އުއްމަތުގެ ނާއިބުންގެ ގޮތުގައި ރުހުން ލިބިފައިވާ ބަޔެކެވެ.

މިފަދަ އިންތިޚާބެއް ބާއްވާއިރު އެ އިންތިޚާބުގެ ތެދުވެރިކަމާއި އަމާނާތްތެރިކަން ހިފެހެއްޓޭފަދަ އިންތިޒާމުތައް ރާވައި ޤާނޫނުތަކާއި ގަވާއިދުގެ މަތިން މިކަން ކުރުން ދައުލަތުގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވާނެއެވެ. މިފަދަ ތެދުވެރި އިންތިޚާބެއް ބާއްވައިގެން މެނުވީ އުއްމަތަށް ބޭނުންވާ ފަދަ އަހްލުލް ޙައްލު ވަލްޢަޤުދުގެ ބަޔަކު ނުހޮވޭނެއެވެ. ފިޤުހުވެރިން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި އުއްމަތުގެ ފަރާތުން މިބައި މީހުންނަށް ޞަރީޙަ ތައުކީލެއް ދީ ނާއިބުން ކަމުގައި ހެދޭނީ މިފަދަ އެންމެން ބައިވެރިވާ އިންތިޚާބެއް ބާއްވައިގެންނެވެ. މިޒަމާނުގައި އިސްލާމީ ދައުލަތުގެ ފަރުދުން ގިނަކަމަށްޓަކައި އެންމެންގެ ބައިވެރިވުން ހިމެނޭ މާނައިގައި ބަޔަކު ހޮވޭނީ އެންމެންނަށް މިފަދަ ވޯޓެއްގައި ބައިވެރިވުމުގެ ޙަޤީޤީ ފުރުޞަތު ދީގެންނެވެ. މިހެން ނުވެއްޖެނަމަ އެކަމަށް އެކަށީގެން ނުވާ އެތައް ބަޔަކު ތިމަންނާއަކީ އުއްމަތް ރުހޭ މީހަކު ކަމުގައިބުނެ އެ މަޤާމު ހޯދަން އުޅުމުގެ ސަބަބުން އުއްމަތުގައި ހަމަނުޖެހުމާއި ތަޅާފޮޅުމާއި ރުޅިވެރިކަން އިތުރު ވެދާނެއެވެ. މިފަދަ ކަންތަކަކީ އެއްވެސް ޙާލެއްގައި ޝަރީޢަތް ހުއްދަ ދޭނެ އަދި އެކަން ޤަބޫލު ކުރެވޭނެ ކަންކަން ކަމުގައެއް ނުވާނެއެވެ.

ނުސީދާ ވޯޓަކުން މަންދޫބަކު ނުވަތަ ރެޕްރެޒެންޓޭޓިވަކު ލައްވާ ވޯޓުލައިގެން ރައީސަކު އިންތިޚާބުކުރުން ޞައްޙަކަން ބަޔާންކުރެވުނު ވާހަކަތަކުން އެނގިގެން ހިނގައްޖެއެވެ. ސީދާ ތިމާގެ ބައިވެރިވުން އޮވެގެން ވޯޓުލުމަކީ އެއްވެސް ހަރުދަނާ އިސްލާމީ ޢިލްމުވެރިއަކު އިންކާރުކޮށްފައިވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެމީހެއްގެ އަމާނާތްތެރިކަމާއި ޤާބިލުކަމާމެދު ތިމާ ހިތްރުހޭ ހިންހަމަޖެހޭ މީހަކަށް ވޯޓުލުމަކީ ދައުލަތުގެ އިސްވެރިއަކަށް ރަނގަޅު މީހަކު ހޮވުމަށް އެޅޭބާރެކެވެ.