މާތްﷲ، އެކަލާނގެ އަޅުތަކުންނަށް ދެއްވާ ނިޢުމަތްތައް ގިނަގުނައެވެ. ގުނައި އަދަދު ނުކުރެވޭހައި ގިނައެވެ. މާތްﷲ ވަޙީކުރައްވައިފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ. " اللَّه ގެ نعمة ތައް ތިޔަބައިމީހުން ގުނާނަމަ، ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް އެ نعمة ތައް عدد އެއް ނުކުރެވޭހުށްޓެވެ." (إبراهيم 34)
މި ނިޢުމަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޞާލިޙު ދަރިންނަކީ އެންމެ މަތިވެރި އެއް ނިޢުމަތެވެ. އެހެންކަމުން، އެ ދަރިފުޅު އަންނަ ދުވަހަށް ތައްޔާރުވާން ޖެހެއެވެ. އަދި އިސްތިޤްބާލު ކުރާން ޖެހެއެވެ. އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ދަރިފުޅަށް އިސްތިޤްބާލު ކުރުމުގެ ސުންނަތަކީ ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ ކީރިތި މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ބަޔާންކޮށް ދެއްވައިފައިވާ ކަންތައްތަކަކީ ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟
ދަރިންގެ ކަންތައްތަކަށް މި ދީނުގައި ވަނީ ވަރަށް ބޮޑު އަހަންމިއްޔަތުކަމެއް ދެއްވައިފައެވެ. އެއީ އެ ކުއްޖާ އުފަންވުމުގެ ކުރިންނާއި، އުފަންވުމުގެ ފަހުންމެއެވެ. މިގޮތުން ދަރިފުޅު ދުނިޔެއަށް އުފަންވާ ހިނދު، އެ ކުއްޖާއަށް އަދާކޮށް ދޭންވީ ޙައްޤުތައް ކީރިތި ރަސޫލު صلى الله عليه وسلم ވަނީ ބަޔާންކޮށް ދެއްވައިފައެވެ.
ދަރިފުޅު ދުނިޔެއަށް އުފަންވުމުން، އެ ދަރިފުޅަށް ތަޙްނީކު ކުރުމަކީ ސުންނަތެކެވެ. ތަޙްނީކު ކުރުމަކީ، ކަދުރު މަޑު ކުރުމަށްފަހު ކުޑަދަރިފުޅުގެ އަނގައިގެ ތެރޭގައި ކާއްތައިލުމެވެ. އަބޫ މޫސަލް ޢަޝްޢަރީ ރިވާ ކުރައްވައިފައިވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. "ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ދަރިއަކު ލިބިވަޑައިގަތެވެ. އެ ދަރިފުޅައިގެން ކީރިތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިއަހަށް ވަޑައިގަތީމެވެ. އެހިނދު އެކަލޭގެފާނު އެ ކުއްޖާއަށް "އިބްރާހީމް" އޭ ވިދާޅުވެ މނަން ދެއްވިއެވެ. އަދި ކަދުރުން ތަޙްނީކު ކުރެއްވިއެވެ. އަދި އެ ކުއްޖާއަށް ބަރަކާތް ލެއްވުން އެދި ދުޢާކުރެއްވިއެވެ." (ބުޚާރީ 5045، މުސްލިމް 3997).
ދަރިފުޅަށް ހަތް ދުވަސްވުމުން ކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް ވެއެވެ. ނަމަވެސް، ހަތް ދުވަސް ގުނާނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ގިނަ މައިންބަފައިންނަށް ނޭނގި އޮތް އެއްކަމަކީ، ހަތް ދުވަސް ގުނަންޖެހެނީ ހިޖުރީ ތާރީޚުންކަމެވެ. ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި މީލާދީ ތާރީޚާއި ހިޖުރީ ތާރީޚުން ދުވަސް ގުނުމުގައި ދުވަސް ތަފާތުވެއެވެ. މިސާލަކަށް، ބުރާސްފަތި ދުވަހުގެ އިރުއޮއްސުމުގެ ކުރިން ވިހެއި ކުއްޖާގެ މުއްދަތު ގުނާނީ ބުރާސްފަތި ދުވަސް އެއީ 1 ވަނަ ދުވަހުގެ ގޮތުގައެވެ. ނަމަވެސް، ބުރާސްފަތި ދުވަހުގެ އިރުއޮއްސުމަށްފަހު ދުނިޔެއަށް އުފަންވާ ކުއްޖާގެ 1 ވަނަ ދުވަހަކީ ހުކުރު ދުވަހެވެ. ސަބަބަކީ ހިޖުރީ ދުވަސް ފެށެނީ މަޣްރިބަށް ގޮވުމުން (އެބަހީ: އިރުއޮއްސުމުން) ނެވެ. އަދި ނިމެނީ އަނެއްދުވަހުގެ އިރުއޮއްސުމުންނެވެ.
ދަރިފުޅަށް ހަތް ދުވަސްވާ ދުވަހު ބޯ ބޭލުމަކީ ސުންނަތެކެވެ. ބައެއް މީހުން ކުއްޖާގެ ބޯ ތުނިކޮށްލައެވެ. އެއީ ސުންނަތުގައި ބަޔާންކުރައްވައިފައިވާ ގޮތެއްނޫނެވެ. ސުންނަތުގައިވަނީ ބޯ ބާލައި، އެ އިސްތަށީގެ ބަރުދަނަށް ޞަދަޤާތް ކުރުމެވެ. ޞަދަޤާތްކުރާނީ ރިއްސަށް އަގުކޮށް، އޭގެ ބަރުދަނަށްވާ ފައިސާއިންނެވެ. ރަސޫލު صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘް ކުރައްވައިފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. "އުފަންވާ ކޮންމެ ކުއްޖަކު ވެސް ވަނީ އޭނާއަށް ޓަކައި ކަތިލެވޭ ޢަޤީޤާގެ ރަހީނެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ހަތްވަނަ ދުވަހު އެ ކަތިލާހުއްޓެވެ. އަދި އެ ދުވަހު ނަންކިޔައި ބޯ ބާލާ ހުށިކަމެވެ.." ހަތްދުވަސް ވާ ދުވަހު ބޯ ބޭލުމަކީ ޞިއްޙީ ގޮތުންނާއި އިޖުތިމާޢީ ގޮތުން ފައިދާ ވާ ކަމެކެވެ. ޞިއްޙީގޮތުން ވާ ފައިދާގެ ތެރޭގައި، ދެރަ ނިކަމެތި އިސްތަށިތައް ދުއްވައިލުން ހިމެނެއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން އިސްތަށި ގަދަފަދަ ވެގެންދެއެވެ. އަދި އިޖުތިމާޢީގޮތުން ލިބޭ ފައިދާއަކީ ކުރެވޭ ޞަދަޤާތުން ފަޤީރަކަށް އެހީތެރިވެވުމެވެ.
ހަމައެހެންމެ، ދަރިފުޅު ދުނިޔެއަށް އުފަންވުމުން ޢަޤީޤާ ކަތިލުމަކީ ގަދަވެގެންވާ ސުންނަތެކެވެ. ޢަޤީޤާއަކީ ދަރިފުޅު ދުނިޔެއަށް އުފަންވާތާ ހަތްވަނައަށްވާ ދުވަހު ކަތިލާ ބަކަރިއަށް ކިޔޭ ނަމެކެވެ. ޢަޤީޤާ ކަތިލުމުގެ ޙިކްމަތަކީ، ދަރިފުޅު ދުނިޔެއަށް އުފަންވާ އެންމެ ފުރަތަމަ ހިނދުކޮޅުން ފެށިގެން ﷲ އަށް ކުއްތަންވެ، އެކަލާނގެ ރުއްސެވުން ހޯދުމެވެ. އަދި އެ ކަތިލެވޭ ޢަޤީޤާގެ ސަބަބުން ޤިޔާމަތް ދުވަހުން ދަރިން މައިންބަފައިންނަށް ޓަކައި ޝަފާޢަތްތެރިވުމެވެ. މީގެ އިތުރުން، އެ މީހަކަށް ﷲ ދެއްވި ނިޢުމަތުގައި ގާތްތިމާގެ މީހުންނާއި އަވައްޓެރިންނާއި ފަޤީރުން ބައިވެރިކޮށް، އެ އެންމެންގެ ގުޅުން ބަދަހިވެގެން ދިއުމުގެ ސަބަބަކަށް އެކަން ވެގެންދެއެވެ. ޢަޤީޤާ ކަތިލުންވަނީ ބަކަރިންނެވެ. އެނޫން އެއްޗަކުން ޢަޤީޤާ ކަތިލުމަކުން ސުންނަތް ހާސިލެއް ނުވާނެވެ. ހަމަ އެހެންމެ، ދެ ދަރިންނަށް އެއް ޢަޤީޤާ ކަތިލުމަކުން އެ ސުންނަތް ހާސިލެއް ނުވާނެއެވެ. ކަތިލެވޭނީ ކޮންމެ ނަފްސަކަށް ޢަޤީޤާއެކެވެ. ސުންނަތް ގޮތަކީ، އަންހެންކުއްޖަކަށް އެއްބަކަރި ކަތިލުމެވެ. ފިރިހެންކުއްޖަކަށް ދެބަކަރި ކަތިލުމެވެ. ނަމަވެސް ތަނަވަސްކަން ނެތް މީހާ އެއްބަކަރި ކަތިލުމުން ފުދޭނެއެވެ. ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރައްވައިފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ. "ފިރިހެން ކުއްޖެއްގެ ޢަޤީޤާއަކީ ރަނގަޅު ދެ ބަކަރި ކަތިލުމެވެ. އަދި އަންހެން ކުއްޖެއްގެ ޢަޤީޤާއަކީ އެއްބަކަރި ކަތިލުމެވެ. "
ކަތިލެވޭ ޢަޤީޤާގެ މަސް ކައްކައިގެން ވިޔަސް އަދި ނުކައްކާ ވިޔަސް ޞަދަޤާތުގެ ގޮތުގައި އަވައްޓެރިންނާއި، ޢާއިލާގެ މީހުންނާއި، ފަޤީރުންނަށް ބެހުން ސުންނަތްވެގެންވެއެވެ. އިބްނު ހަޒްމު ވިދާޅުވެފައިވަނީ "ޢަޤީޤާ ކަތިލެވޭ ހިނދު އޭގެ މަސްކާށެވެ. އަދި ބަކަރީގެ މަސް ހަދިޔާކޮށް ޞަދަޤާތްކުރާށެވެ." ޢަޤީޤާ ކަތިލުމަށްފަހު ދެވަނަ ފަހަރަށް ދަރިފުޅުގެ ނަން ބަދަލުކުރުމަކުން ޢަޤީޤާ ކަތިލާކަށެއް ނުޖެހޭނެއެވެ.
ދަރިންނަށް ނަން ކިޔުމަކީ މި ދީނުގެ ސުންނަތުގައި ބަޔާން ކުރައްވައިފައިވާ ކަމެކެވެ. ރަސޫލު صلى الله عليه وسلم އަޅުގަނޑުމެންނަށް އިރުޝާދު ދެއްވައިފައިވަނީ، ކުދިންނަށް ކިޔާ ނަމަކީ ރިވެތި މާނައެއް އެކުލެވިގެންވާ އަދި އެ ކުއްޖާއަށް އޭގެ ސަބަބުން ހެޔޮ އަސަރެއް ކުރާ ކަހަލަ ނަމަކަށް ހެދުމަށެވެ. ޢަރަބި ބަހުގެ ނަމަކަށް ވުން ލާޒިމެއް ނޫނެވެ. ކޮންމެ ބަހަކުން ނަންކިޔަސް، އެންމެ ބޮޑު ސަމާލުކަމެއް ދޭންވީ، މާނަ ރަނގަޅު، އިސްލާމީ ރިވެތި ނަމަކުން ދަރިންނަށް ނަންކިޔުމަށެވެ. އެހެނީ، ޤިޔާމަތް ދުވަހުން ގޮވައިލެވޭނީ އެ މީހަކަށް ކިޔާ އެންމެ ރީތި ނަމަކުންނެވެ. އަދި މާނަ ރަނގަޅު ނަމެއް ކިޔުމުން ދަރިފުޅުގެ ޝަޚްޞިއްޔަތަށް އެ ނަމުގެ ހެޔޮ އަސަރު ކުރާނެތީއެވެ. ހަމަ އެހެންމެ މާނަ ރަނގަޅު ނަމެއް ދަރިންނަށް ކިޔުމަކީ މައިންބަފައިން އަދާކޮށްދޭންޖެހޭ ޙައްޤަކަށްވާތީއެވެ.
