ފަލަސްޠީނަކީ ދުނިޔޭގެ ތިން ބައްރު ގުޅުވާދޭ ހިތޭ ބުނެވެނީ ދުނިޔޭގެ ތިން ކޮންޓިނެންޓް ކަމުގައިވާ އޭޝިޔާ، އެފްރިކާ އަދި ޔޫރަޕް އާއި ދޭތެރޭގައި އެޅިފައިވާ ފާލަމެއް ފަދައިން އެޤައުމު އޮންނާތީ އެވެ. ފަލަސްޠީނުގެ ބިމަކީ އެތަކެއް ނަބީ ބޭކަލުންނެއް އެތަނެއްގައި އުޅުއްވުމުގެ ޝަރަފް ލިބިފައިވާ ބިމެކެވެ. ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގައި ދިރިއުޅުއްވާފައި ވާކަމަށް އެނގެން އޮތް ރަސޫލުންނާއި ނަބިއްޔުންގެ ލިސްޓް ވަރަށްވެސް ދިގެވެ. މިހެންކަމުން އެބިމެއްގެ މާތްކަމާ މެދު ދުނިޔޭގެ ހުރިހައި ސަމާވީ ދީންތަކެއްގެ އަހުލުވެރީން ހެކިވާ ބިމެއް ކަމުގައި ފަލަސްޠީނު ވަނީ ވެފައެވެ.
ޖިއޮގްރަފީގެ ގޮތުން ބެލިކަމުގައި ވިޔަސް ފަލަސްޠީނުގެ ބިމަކީ އުސްބިންތަކާއި ވާދީތަކުން ފުރިގެންވާ ރީތި ބިމެކެވެ. ޒަމާނުއްސުރެ ޒައިތޫންޏާއި ތަފާތު މޭވާގެ ބާވަތްތައް ފަސޭހައިން ހައްދާލެވޭ ބިންތައް ފަލަސްޠީނުގައިވެއެވެ. ދަނޑުގޮވާމަށް އެކަށޭނަ ތާޒާ ބިންތައް ފަލަސްޠީނުގައިވުމުން ވަރަށް ކުރީ ޒަމާނުން ފެށިގެން ދުނިޔޭގެ ދުރުހިސާބުތަކުން ފަލަސްޠީނަށް މީސްތަކުން ޒިޔާރަތްކޮށް އުޅެ އެވެ. ވުމާއިއެކު އެޤައުމުގެ ފާގަތިކަމަށް ޒަމާނުއްސުރެ ޣައިރު މުސްލިމުން ދަހިވެތި ވަމުން އަންނަ ޤައުމެއްކަމުގައި ފަލަސްޠީނު އޮތީ ވެފައެވެ.
މީގެ 4000 އަހަރު ކުރިން ސަލާމްލެއްވި އިބްރާހީމްގެފާނު ފަލަސްޠީނުގެ ޣައްޒާ އަށް ވަޑައިގެންނެވިއިރު ވެސް އެރަށާއި އެހިސާބުގަނޑު އާބާދުކޮށްގެން ބަޔަކު ދިރިއުޅެމުންދިޔަ އެވެ. އެބައިމީހުންނަކީ ކަންޢާނިއްޔަ ޢަރަބީން ނުވަތަ ޔަބޫސީންނެވެ. ޔަހޫދީން ވެސް އެއްބަސްވާގޮތުގައި އެމީހުންގެ ދަރިކޮޅު ފެށިގެން އަންނަނީ ސަލާމްލެއްވި އިބްރާހީމްގެފާނުގެ ދަރިކަލުން އިސްޙާޤްގެފާނުގެ ޔައުޤޫބްގެފާނާއި ހަމައިންނެވެ. ވުމާއެކު ފަލަސްޠީނުގެ ބިމަކީ ޔަހޫދީން އެބުނާފަދައިން އެބައިމީހުންގެ ކާބަފައިންގެ ތަނެއް ނޫނެވެ. ސަލާމްލެއްވި ޢީސާގެފާނުގެ 1300 އަހަރު ކުރިން ގްރީސްގެ ދެކުނުން އޮންނަ އެޖިއަން ކަނޑުގެ ޖަޒީރާތަކާއި ސަގާފީގުޅުންތަކެއް ހުރި ބަޔަކު ފަލަސްޠީނުގެ ޣައްޒާގައި ވަޒަންވެރިވި ކަމުގައިވެއެވެ. މިބައިމީހުންނަށް ކިޔުނު ނަމަކީ 'ފިލިސްޓައިންސް' އެވެ. ވުމާއެކު މިލަފްޒުން ފަލަސްޠީނު އުފެދި ކަންޢާންގެ ބިމަށް ފަލަސްޠީނޭ ކިޔަންފެށިއްޖެ އެވެ. ޔަހޫދީންގެ ތައުރާތާއި ނަޞާރާއިންގެ މުޤައްދަސް ފޮތް ބައިބަލްގައި 'ފިލިސްޓައިންސް' ނުވަތަ 'ފިލިސްޓިޔާ' މިލަފްޒު ތަކުރާރުކޮށް އެކިތަންތަނުގައި 250 ފަހަރު އައިސްފައިވެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ދުނިޔޭގެ ޤަދީމީ ތާރީޚް ލިޔެވިގެންވާ ފަތްފުއްތަކުގައި ފަލަސްޠީނު މީހުންގެ ކިތަންމެ ވާހަކަތަކެއް އައިސްފައިވެ އެވެ. މިހެންކަންއޮތުމުން ޔަހޫދީން ކިތަންމެވަރަކަށް ފަލަސްޠީނު މީހުންނޭ ކިޔޭބަޔަކު ދުނިޔޭގައި ނުވާކަމަށް ދައްކަން އުޅުނަސް އެކަމެއް ނުވާނެ އެވެ. ޔަހޫދީން ދުނިޔެއަށް ވިސްނާދޭން އުޅެނީ ފަލަސްޠީނު މީހުންނަކީ އިސްރާޢީލިއްޔަ ޢަރަބީން ނުވަތަ އިޒްރޭލްގައި ދިރިއުޅޭ ޢަރަބީން ކަމަށެވެ.
މުސްލިމުންގެ ވެރިކަމުގެ ދަށަށް ފަލަސްޠީނު އައީ މީލާދުން 637ގައި މުސްލިމުންގެ ދެވަނަ ޚަލީފާ ޢުމަރު ބިން ޚައްޠާބު ޤުދުސްއަށް ވަޑައިގަތުމުން އެރަށުގެ ވެރިޔަކަށް ހުންނެވި ސޮފްރޯނިއަސް މުސްލިމުންގެ ވެރިކަން ޤަބޫލުކުރި ހިސާބުންނެވެ. އޭގެ ކުރިން ރޫމީންގެ ވެރިކަމުގެ ދަށުގައި ފަލަސްޠީނު އޮތްއިރު ޔަހޫދީންނަށް މިނިވަންކަމާއެކު އެމީހުންގެ ދީނީ އަޅުކަން ކުރުމުގެ ހުއްދައެއް ނޯވެ އެވެ. ނަމަވެސް މުސްލިމުން ޔަހޫދީންނަށް އެކަމަށް ހުއްދަދިނެވެ.
މުސްލިމުންނަށް ފަލަސްޠީނުގެ ވެރިރަށް ޤުދުސްގައިވާ އެންމެ މާތް ތަނަކީ މަސްޖިދުލްއަޤްޞާ މިސްކިތް އެތަނެއްގައި ބިނާ ކުރެވިފައިވާ މާތް ޙަރަމުއްޝަރީފް އެވެ. އެތަނަކީ މާތް ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް އެތަނަކަށް އިސްރާގެ ދަތުރުފުޅު ކުރައްވައި، އަދި އެތަނަކުން މިޢުރާޖު އަރާވަޑައިގަތް ތަނެވެ. މުސްލިމުންގެ ފުރަތަމަ ޤިބުލައެއްކަމުގައި ވެސް ލެއްވިތަނަކީ މަސްޖިދުލްއަޤްޞާ އެވެ. މިހެންވުމާއެކު ފަލަސްޠީނުގެ މައްސަލަ ވެފައި ވަނީ ދުނިޔޭގެ އެންމެހައި މުސްލިމުންގެ ދީނީ މައްސަލައަކަށެވެ. އެއީ އެއްވެސް ހާލެއްގައި ބައެއް ޢަރަބި ޤައުމުތަކުގެ ވެރީންނާ އިސްރާޢީލާ ދެމެދު ޖެހިގެން އުޅޭ ސިޔާސީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުން ވަކިތަންކޮޅެއް ދޭނެކަމަށް ބުނުމުން ޔަހޫދީންނާ ޞުލްޙަވުމުގެ އެއްވެސް ޙައްޤެއް ޢަރަބި ޤައުމުތަކުގެ ވެރީންނަށް ލިބިގެން ނުވެއެވެ.
މީލާދުން 1099ވަނަ އަހަރު ޔޫރަޕުން އައި ޞޮލީބީ ހަނގުރާމަވެރިންގެ ލަޝްކަރުތައް ޤުދުސްއަށް އަރާ މުސްލިމުންގެ ހަތްދިހަހާސް މީހުން ޤަތުލުކޮށް ފަލަސްޠީނު މުސްލިމުންގެ އަތުން ފޭރިގަތެވެ. ނަމަވެސް ދިގު ދެމިގެންދިޔަ ގިނަގުނަ ހަނގުރާމަތަކަކަށް ފަހު މީލާދުން 1187ވަނަ އަހަރު މުސްލިމުންގެ މަޝްހޫރު ފާތިޙު ޞޮލާޙުއްދީން އައްޔޫބީ ޞޮލީބީން ބަލިކުރައްވާ ފަލަސްޠީނު މިނިވަންކުރެއްވި އެވެ.
މުސްލިމުން ލައްވާ ޢުސްމާނީ ޚިލާފަތާއި ދެކޮޅަށް ބަޣާވާތްކުރުވުމަށްފަހު މީލާދީގޮތުން ވިހިވަނަ ޤަރުނުގެ ކުރީކޮޅު އިނގިރޭސީން ފަލަސްޠީނަށް ވެރިވެގަތެވެ. އެއަށްފަހު ފަލަސްޠީނުގެ ބިން ޞަޙުޔޫނީންނަށް ހިބަކޮށްދިނުމުގެ އެއްބަސްވުމެއް 1917ވަނަ އަހަރު އެކުލަވާލި އެވެ. މި އެއްބަސްވުމަށް ކިޔަނީ 'ބެލްފޯ ޑެކްލަރޭޝަން' އެވެ. މިއެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ޔޫރަޕްގެ އެތަންމިތަނުން ޔަހޫދީންތައް ގެނެސް ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގައި ވަޒަންވެރި ކުރުވަންފެށި އެވެ. ނަތީޖާއަކަށްވީ އެތަނުގެ އަރަބި މުސްލިމް ވަޒަންވެރިންގެ ތެރެއިން ހަތްލައްކަ ފަންސާސްހާސް މީހުން އެމީހުންގެ ރަށްތަކާއި ގޯތިގެދޮރުން ނެރެ ފައްސާލުމެވެ. އެއަށްފަހު ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގައި އިޒްރޭލްގެ ނަމުގައި ޔަހޫދީ ދައުލަތެއް 1948 ވަނަ އަހަރު ޤާއިމްކުރުމެވެ. ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގައި އިޒްރޭލު އުފެއްދުމަށް ފަހުވެސް ޔަހޫދީން އެތަނުގެ މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް ހިންގަމުން ގެންދާ ޤަތުލުޢާންމުތަކާއި އަނިޔާވެރި ޢަމަލުތައް ގުނާ ކޮޅުންލާ ވަރަށްވުރެ ގިނަ އެވެ. މީގެތެރެއިން އެއް ހާދިސާއެއް މިތާ ފާހަގަކޮށްލާނަމެވެ.
1982 ވަނަ އަހަރު އިޒްރޭލުގެ ހަނގުރާމަވެރި ލަޝްކަރުތައް ލުބުނާނަށް އަރައިގަތެވެ. އަރާ އެ ޤައުމުގެ ވެރިރަށް ބޭރޫތު ހިފިއެވެ. އެއަށްފަހު ހުޅަނގު ބޭރޫތުގައި ދިރިއުޅެމުންދިޔަ ފަލަސްޠީނު ރެފިއުޖީންގެ ދެ ފޭލިގެ އަވަށް ކަމުގައިވާ ޞޮބްރާ އާއި ޝަތީލާ ޙިޞާރުކުރި އެވެ. ދެން އެތަނަށް އިޒްރޭލުގެ އޭރުގެ ޑިފެންސް މިނިސްޓަރު އޭރިޔަލް ޝެރޯންގެ އަމުރަށް ހަތިޔާރާއެކު ލުބުނާނުގެ ނަޞާރާ ޖަމާޢަތެއްގެ ބަޔަކު ވެއްދި އެވެ. މިބައިމީހުން އެތަނުގެ ގޭގެއަށް ވަދެ މުޅިދުނިޔެ ސިހިގެންދާފަދަ ބޮޑު ޤަތުލުޢާންމެއް ވަނީ ހިންގާފަ އެވެ. އިންސާނެއްގެ ވިސްނުމަށް ގެންނަން ވެސް ދަތިވާފަދަ ރަހުމުކުޑަ ގޮތްގޮތަށް އަނިޔާކޮށް 3500 ފަލަސްޠީނު މުސްލިމުން މެރިއެވެ. މީގެތެރޭގައި ގިނައީ އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދީންނެވެ. ކިތަންމެ މާބަނޑު އަންހެނުންނެއް ދިރިތިއްބައި ރަހިމު ކަފާލައިގެން ދަރިފުޅު ނެރެލާފައިވެއެވެ. އެތައް ސަތޭކަ ޒުވާން އަންހެން ކުދީންނެއް މަރާލުމުގެ ކުރީން އެކުދީންގެ ޢިއްފަތްތެރިކަމަށް ގަދަކަމުން އަރައިގެންފައިވެއެވެ. މަރާލުމުގެ ކުރީގައި ނުވަތަ އޭގެ ފަހުން ކިތަންމެ ޒުވާން ފިރިހެނުންނެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަންތައް ވަނީ ކަނޑާފައެވެ. ކުނިވަމުން ދިޔަ ހަށިތައް ނަގާ އެތަންތަންތަން ސާފު ކުރުމުގެ ހުއްދަ ލިބުނީ ވެސް އެތައް ދުވަހެއްފަހުންނެވެ. މީގެ އިތުރުން އެ ޢުދުވާނުގައި ލުބުނާނުން މަރުވެ ދިޔަ މީހުންނާ ލައިގެން މުޅިއެކު 20000 (ވިހިހާސް) މުސްލިމުން މަރާލާފައި ވެއެވެ. މިހުރިހާކަމެއް ހިނގާ ދިޔައީ މިކިޔާ ތަހުޒީބު ދުނިޔޭގެ ކެމެރާތަކުގެ ކުރިމަތީގައެވެ. މިކަންކަން ހަނދާންހުރި އެތައްބަޔަކު ދުނިޔޭގައި ތިބިއިރު، މިއަދުވެސް ފަލަސްޠީނުގެ ރަށްތަކުގައި މުސްލިމުންނާ މެދު އިސްރާޢީލުން ހިންގަމުން ގެންދާ އަނިޔާތަށް ދަނީ ކުރިޔަށެވެ.
ކޮންމެ ޢަރަބި ޤައުމަކަށް ބަލައިލާއިރު ވެސް އެޤައުމުތަކުގެ ރައްޔިތުންގެ ޢާންމު ރައުޔު އިޒްރޭލާއި ޞުލްޙަވުމާއި މުޅިން ދެކޮޅެވެ. އިސްރާޢީލުން ކިތަންމެވަރަކަށް މައްސަލައިގެ ޙަޤީޤަތް ދުނިޔެ އަށް އޮޅުވާލަން މަސައްކަތް ކުރިއަސް އެކަން ކާމިޔާބުވަމުން ނުދާ ސަބަބަކީ މިއެވެ. ޔަހޫދީންގެ ބަޔަކު ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގައި ކިތަންމެ ގިނަ ޒަމާންތަކެއް ވަންދެން ދިރިއުޅެފައި ވިޔަސް، އެތަން މިލްކުވެގެންވާ އެތަނުގެ އަސްލު ވަޒަންވެރީން ނުވަތަ ވާރިސުން ދުނިޔޭގައި ތިބިހައި ދުވަހަކު އެތަނަކީ ޔަހޫދީންގެ ތަނަކަށްވެގެން ނުދާނެ އެވެ. ޔަހޫދީން އެބުނާގޮތަށް އެކަން އޮތްކަމުގައި ވާނަމަ ގެއެއްގައި ދިރިއުޅެލަން އަންނަ މީހަކު އެގެއެއްގައި ކުޑަ ދުވަސްކޮޅަކު އުޅެލުމުން އެގެޔަކީ އޭނާގެ ގެއެއްކަމުގައި ވާންޖެހޭނެތާއެވެ. މިގޮތުން އިމާރާތާއި އެކު މުޅިގޯތި މިލްކުވެގެންދާން މިޖެހެނީ ހިބަކޮށްދިނުމަކާއި، ވިއްކުމަކާއި ވެސް ނުލައެވެ. ފާއިތުވެދިޔަ ޒަމާންތަކުގައި މުސްލިމުން ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގައި ޔަހޫދީންނަށް ހިމާޔަތްދީފައި އޮތްއޮތުމަކީ އެތަން ޔަހޫދީންނަށް ލިބެންޖެހޭ ސަބަބެއްކަމުގައި ބެލެވޭނެގޮތެއް ނެތެވެ.
ނޯޓް: މިލިޔުމުގައި ހިމަނާފައިވާ ތާރީޚާއި ގުޅޭ ބައެއް މައުލޫމާތު ނަގާފައިވަނީ 'ފަލަސްޠީން' މިފޮތުންނެވެ.
