މާލޭގެ މަގުމަތިން ބަލާލި ކޮންމެ ދިމާއަކުންވެސް ފެންނަނީ އިޖްތިމާއީ މައްސަލަތަކެވެ. އޭގެތެރެއިން ކަންބޮޑުވާ ދަރަޖައަކަށް ގޮސް ހައްލުނުވާ އެއް މައްސަލައަކީ މަސްތުވާތަކެތީގެ މައްސަލައެވެ. ސަލާންޖެހުމާއި، ކުނިބުނިހޮވުމާއި، ވައްކަން ކޮށްގެންވެސް މަސްތުވާތަކެތި ހޯދައިގެން މަގުމަތީގައި އުޅޭ މީހުން މަދެއް ނޫނެވެ. މަގުމަތިން ދިމާވާ މިފަދަ ކިތަންމެ މީހެއް 'ދައްތާ ﷲ އަށްޓަކާ ލާރިކޮޅެއް ދީބަލަ" މިފަދަ އިބާރާތްތަކުން ފައިސާއަށް އެދި ސަލާން ޖަހައެވެ.
މިފަދަ މީހުން މިއަދު އެ ހާލަތަށް ވެއްޓުނީ ކީއްވެހެއްޔެވެ. މަސްތުގެ ހާލަތުގައި މަގުމަތީގައި ބިއްޖެހިފައި ތިބެން ޖެހެނީ ކީއްވެހެއްޔެވެ. އެތަކެތި ވިއްކާ މީހުން ފިލާ ތިބެގެން އެކަމުން ބޮޑު އާމްދަނީއެއްވެސް ހޯދައެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެއީ ކޮންބައެއްކަން ހޯދާ އެއްވެސް ސަރުކާރަކަށް އެބަޔަކު ނުހުއްޓުވެނީ ކީއްވެތޯ އެވެ.
ރާއްޖެ އެތެރެވާ މަސްތުވާތަކެތީގެ ތެރެއިން ފުލުހުން އަތުލައިގަންނަ މަސްތުވާތަކެތި ނައްތާލަމުން ގެންދިޔަ ނަމަވެސް އެކި ގޮތްގޮތުން އަނެއްކާވެސް އެތެރެކުރަނީ އެވެ. ފާއިތުވި ތިން އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި މިހާތަނަށް 908.27 ކިލޯ ގްރާމްގެ މަސްތުވާތަކެތި ތިން ފަހަރެއްގެ މަތިން ފުލުހުން ވަނީ ދޫނިދޫގައި ނައްތާލައިފައެވެ. އެންމެފަހުން މަސްތުވާ ތަކެތި ނައްތާލީ 28 ޑިސެންބަރު 2021 ގައެވެ. އެއީ 314.82 ކިލޯގްރާމްގެ މަސްތުވާތަކެއްޗެވެ.
ޑްރަގް އެތެރެކުރާ މީހުން ހުއްޓުވާ ޒިންމާ ނަގަންވީ ކޮންބައެއް؟
2021 ވަނަ އަހަރު ނިމިގެން އައިއިރު 121 ކިލޯއަށްވުރެ ގިނަ މަސްތުވާތަކެތި ރާއްޖެއަށް އެތެރެކޮށްފައިވާކަން ތަފާސް ހިސާބުތަކުން ދައްކައެވެ. މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންނަށްވުރެ އެތަކެތި އެތެރެކޮށް އޭގެ ވިޔަފާރި ކުރާމީހުން ހުއްޓުވައިގެން ނޫނީ މި މައްސަލައަށް ހައްލެއް ލިބޭކަށް ނެތެވެ. އަދި ޑްރަގްގެ ބޮޑުން ދޫވެފައި މަސްތުވާމީހުން އެކަނި ހައްޔަރު ކުރުމަކީ އިންސާފެއްވެސް ނޫނެވެ. ބައިގަރުނުވީ އިރު ހައްލުނުވި މިމައްސަލައަށް އިޝާރާތް ކުރައްވާ ހޯމް މިނިސްޓަރ އިމްރާން އަބުދުﷲ ވިދާޅުވީ މަސްތުވާތަކެތީގެ ނާޖައިޒު ފައިދާ ނަގާ ވިޔަފާރި ނެޓްވޯކުތައް އެބަތިބި ކަމަށެވެ.
އެންމެފަހުން މަސްތުވާތަކެތި ނައްތާލި ދުވަހު ދޫނިދޫގައި ހުންނަވައިގެން އިމްރާން ވިދާޅުވީ "ރައްޔިތުން އެބަ ދެނެގަންނަންޖެހޭ ކޮންބައެއްކަން މި ކަމުގެ ތެރޭގައި އުޅެނީ. ރައްޔިތުން އެބަ ފާހަގަކުރަންޖެހޭ ކޮންބައެއްގެ ސަބަބުންކަން މުޅި ދައުލަތަށާއި ރައްޔިތުންނަށް ގެއްލުމެއް ލިބެނީ". ރައްޔިތުންނަށް އެއީ ކޮންބައެއްކަން އެނގުނު ނަމަވެސް އެމީހުން ހުއްޓުވޭނީ ފުލުހުންނާއި ކޯޓުތަކަށެވެ.
އެކަށީގެންވާ މުއްދަތެއްގައި ފަރުވާ ދެވޭތަ؟
ޑްރަގަށް ފަރުވާދިނުމަށް ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި 7 ވަރަކަށް ސެންޓަރު އެބަހުއްޓެވެ. އެހެންނަމަވެސް ގިނައީ ހުއްޓިފައި ހުރި ސެންޓަރުތަކެވެ. 2018 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ފަރުވާތަކަށް އެދި އެކި އެކި އެސެސްމެންޓްތައް ހަދަން 2000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ކިއުގައި އެބަތިއްބެވެ.
• 2021 ވަނަ އަހަރުގެ ސެޕްޓެމްބަރާ ހަމައަށް އައިއިރު ފަރުވާއަށް ހުކުމްކޮށް، އެއީ ކޮންބާވަތެއްގެ ފަރުވާކަން ކަނޑައެޅިފަވެސް 700 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އެބަތިބި.
• މިހާރު އިންހައުސްކޮށް ފަރުވާދޭ ހަމައެކަނި ތަނަކީ ހިންމަފުށި. އެތަނުގެ ފުލް ކެޕޭސިޓީއަކީ 172 މީހުން.
• ޕެންޑިން ލިސްޓު ގިނަދުވަސްވުމުގެ ސަބަބުން ޑިޓޮކްސް ކުރުމާއި އެސެސް ކުރުމާއި ކަންކަން އަލުން ކުރަންޖެހޭ.
• ޖަލުގައި 70 އިންސައްތަ އެކްޓިވް އެޑިކްޓުން.
މިއީ ނޭޝަނަލް ޑްރަގް އެޖެންސީގެ މަސައްކަތްތައް ހަރުދަނާކޮށް ހިންގުމަށް 5 މޭ 2021 ގައި ހެލެތް މިނިސްޓްރީން ހަވާލުވިފަހުން އެމިނިސްޓްރީން އާންމުކުރި މައުލޫމާތެވެ.
މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުން ހުރިހާ އަތޮޅެއްގައި، ކުޑަކުދިންވެސް ހިމެނޭ
• ނޭޝަނަލް ޑްރަގް ސާވޭއެއް 2011 އަދި 2012 ވަނަ އަހަރު ހެދިފައިވޭ، 2021 ގައި ސިޗުއޭޝަނަލް އެނަލިސިސްއެއް ހެދި.
• ކުރީގައި ޑްރަގް ބޭނުންކުރާ އުމުރުފުރައަކީ 22 އަހަރުން ފެށިގެން 37 އަހަރާ ހަމައަށް.
• 2021 ވަނަ އަހަރަށް ބަލާއިރު 17 އަހަރުން ފެށިގެން 68 އަހަރާއި ހަމައަށް ޑްރަގް ބޭނުންކުރާ މީހުން އެބަތިބި.
• ޑްރަގް ބޭނުންކުރާ އުމުރު އަހަރުން އަހަރަށް ހަގުވަމުން އައިސް 14 އަހަރަށްވުރެ ކުޑަކުދިންވެސް މިހާރު އެބަތިބި.
• ޑްރަގް ބޭނުން ކުރާ އަންހެނުންގެ ތެރެއިން 3 މީހުންގެ ތެރެއިން އެކަކީ ކުޑަކުދިންނަށް ކުރާ އަނިޔާ ނުވަތަ ޖިންސީ އަނިޔާގެ ޝިކާރަވެރިން.
• ގިނައިން މިވަބާގައި ޖެހެނީ ފިއާ ޕްރެޝާގެ ސަބަބުން. ރައްޓެހިންގެ ސަބަބުން. އާއިލާގެ އަޅާލުން ނުލިބޭތީ.
• ކޮމިއުނިޓީ ސަޕޯޓެއް މިކުދިންނަކަށް ނެތް. އެފަދަ ސަޕޯޓު ލިބެނީ ވަރަށް މަދުން.
• ރާއްޖޭގައި އެންމެ ގިނައިން ބޭނުންކުރަނީ ޕާޓީ ޑްރަގްސް
• 2011 ވަނަ އަހަރާއި 2021 ވަނަ އަހަރަށް ބަލާއިރު ބާވަތްތައްވެސް މިވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ބަދަލުވެފައި. ކުރިން ބޭނުން ކުރަނީ ޕްލާންޓް ބޭސްޓް ބާވަތްތައް. މިހާރު ގިނައީ ކެމިކަލް ބޭސްޓް ޑްރަގްސް.
މިއީ މިދިޔަ އަހަރު ހެލްތް މިނިސްޓްރީން ހަދާފައިވާ ސިޗުއޭޝަނަލް އެނަލިސިސް އިން ހޯދިފައިވާ ކަންތައްތަކެވެ.
ފުލުހުންގެ ޑްރަގް އެންފޯސްމެންޓް ޑިޕާޓްމެންޓަށް ހޯދިފައިވާ ހޯދުންތައް
• މަތީ އަދަދުތަކުން މަސްތުވާތަކެތި އެތެރެކުރުން، ކުރިން އާންމު ކަމެއް ނޫން.
• ކަނޑުމަގުން އެތެރެކުރުމުގެ މަސައްކަތް އާދަޔާއި ޚިލާފަށް އިތުރުވެފަ.
• ޕާޓީ ޑްރަގްސްގެ ބާވަތްތައް ޕޯސްޓްގެ ޒަރިއްޔާއިންވެސް އެތެރެކުރުން އިތުރުވެއްޖެ.
• ގްލޯބަލް ޓްރެންޑްސްއަށް ބަލާއިރު 20 ކިލޯ 30 ކިލޯ ޑްރަގަކީ ފްރީ އެއްޗެއްގެގޮތުގައި ރާއްޖޭގެ މާކެޓަށް ތައާރަފްކުރެވޭ އެއްޗެހި.
• މަސްތުވާތަކެތި ވިއްކުމުގައި ބިދޭސީންގެ ބައިވެރިވުން ވަރަށް ބޮޑު. ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި 908 ބިދޭސީން (އިންޑިއާ، ބަނގްލަދޭޝް، ނޭޕާލްއަށް ނިސްބަތްވާ) ޑްރަގް ވިޔަފާރީގައި އުޅޭ. މިދިޔަ އަހަރު ނޮވެމްބަރުގައި މިޑީއާތަކާއި އެކު ހިނގި "ޑްރަގް ކެފޭތައް" އޮޕަރޭޝަނުގައި އެކަނިވެސް 60 ވަރަކަށް ބިދޭސީން. އޮގަސްޓް 2021 އާއި ހަމައަށް އޭގެތެރެއިން 14 މީހުން ޑީޕޯޓް ކުރި.
• މާލޭގައި ޑްރަގް ކެފޭ އުސޫލުން ހިންގި 34 ތަނެއް ކުރިން އެކްޓިވް. ޑްރަގް ކެފޭތަކުގެ ގޮތުގައި މިހާރު 25 ތަން ފާހަގަ ކުރެވިފައި އެބަހުރި. އެތަންތަނުގައި ހަރަކާތްތެރިވާ މީހުންގެ ތެރެއިން 105 މީހުންނަކީ ފަރުވާއަށް ޑްރަގް ކޯޓުން ހުކުމްކޮށްފައިވާ މީހުން. 33 މީހުންނަކީ ފަރުވާއަށް ހުކުމްކޮށްފަ ހުކުމް ފުރިހަމަ ނުކުރާތީ ކަރެކްޝަންގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ތިބެންޖެހޭ ބައެއް.
• 413 ކިލޯއަށްވުރެ ގިނަ މަސްތުވާތަކެތީގެ މައްސަލަތައް ހުރީ އިބްތިދާއީ މަރުހަލާގަ. މިއީ ފުލުހުންގެ ބޮޑު ކަންބޮޑުވުމެއް.
މި ކަންބޮޑުވުންތައް ފާހަގަކުރައްވާ ހެޑް އޮފް ޑްރަގް އެންޕޯސްމެންޓް ޑިޕާޓްމެންޓް، ސްޕްރިންޓެންޑެންޑް އޮފް ޕޮލިސް، އަހުމަދު ޝާކިރު މީޑިއާއަށް ވިދާޅުވެފައިވަނީ ބޮޑެތި ޓްރެފިކިން ނެޓްވޯކްތަކުގައި ހިމެނޭ މީހުންގެ މައްސަލަތައް އަވަސް ނުކުރެވި އޭގެ ސަބަބުން ޝަރީއަތްތައް ލަސްވުމަކީ މުޅި މުޖުތަމައަށް ގެއްލުންހުރި ކަމެއް ކަމަށެވެ.
މިހާރު ސަރުކާރުން އެކުލަވާލާފައިވާ ޓައިމްލައިންތަކާއި އެއްގޮތަށް ހެލްތް މިނިސްޓްރީން ކަންކަން ކޮށްފިނަމަ މަގުމަތީގައި އުޅޭ ޑްރަގް ބޭނުންކުރާ މީހުން މަދުވާނެ ކަމަށްވެސް ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ.
"ގުޅީފަޅު ރިމާންޑް ސެންޓަރު ހުރީ ހުސްކޮށް. ހިންމަފުށި ރިހިބިލިޓޭޝަން ސެންޓަރު ފުލް ކެޕޭސިޓީއަކު ނޫން ހުރީ، ހުރި ވަސީލަތްތައް ރަނގަޅަށް ބޭނުންކުރުން ވަރަށް މުހިންމު" ކަމަށްވެސް ޝާކިރު ވިދާޅުވިއެވެ.
