އެފްރިކާ ސަރަހައްދުގައި ފެތުރެމުން އަންނަ ނުރައްކާތެރި ބައްޔެއް ކަމަށްވާ އެމްޕޮކްސް (ކުރީގެ ނަމުންނަމަ މަންކީ ޕޮކްސް) މިއީ ބައިނަލްއަގްވާމީ ކަންބޮޑުވުމެއް ކަމުގައި ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމްއިއްޔާ، ޑަބްލިއުއެޗްއޯ އިން ކަނޑައެޅުމަށް ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުގެ ލަފާ ހޯދުމަށް ޑަބްލިއުއެޗްއޯގެ ޑިރެކްޓަރ ޖެނެރަލް ޓެޑްރޮސް އަދަނޮމް ގެބްރިއޭސަސް ވަނީ މިދިޔަ ބުރާސްފަތި ދުވަހު ބައްދަލުވުމެއް ބާއްވާފައެވެ. އަދި އެބައްދަލުވުމަށްފަހު ވަނީ މި ބަލި ފެތުރުމަކީ ސިއްހީ ކުއްލި ނުރައްކަލުގެ ހާލަތެއް ކަމަށް ކަނޑައަޅާ ބައިނަލްއަގްވާމީ ސަމާލުކަމަށް މިކަން ގެންނަވާފައެވެ.
އެމްޕޮކްސް ފެތުރެމުންދާތީި އަންގާރަ ދުވަހު އެފްރިކާގެ ސެންޓަރސް ފޯރ ޑިޒީސް ކޮންޓްރޯލް އެންޑް ޕްރިވެންޝަން (ސީޑީސީ) އިން ވަނީ ޕަބްލިކް ހެލްތް އިމަޖެންސީ އިއުލާނުކޮށްފައެވެ.
އެމްޕޮކްސް ކޭސްތައް އެފްރިކާގެ ގިނަ ގައުމުތަކުގައި ހަލުވިކަމާއެކު ފެތުރެމުންދާއިރު އެންމެ ގިނަ ކޭސް މިހާތަނަށް ރިޕޯޓްކޮށްފައި ވަނީ ޑިމޮކްރެޓިކް ރިޕަބްލިކް އޮފް ކޮންގޯ (ޑީއާރްސީ) އާއި އަވައްޓެރި ބުރުންޑީ، ކެންޔާ، ރުވަންޑާ އަދި ޔުގަންޑާގައެވެ.
ޑަބްލިއުއެޗްއޯގެ ވެރިޔާ ޓެޑްރޮސް ވިދާޅުވީ އެފްރިކާގެ އެހެންގައުމުތަކުގައިވެސް އެމްޕޮކްސް ފެތުރުން އެކަށީގެންވާ ކަމަށާއި، މިއީ ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމްއިއްޔާއިން ކަންބޮޑުވާ ކަމެއް ކަމަށެވެ. އަދި އެފްރިކާ އާއި އެހެން ސަރަހައްދުތަކުގައި މިބަލިމަޑުކަން ފެތުރުން ހުއްޓުވާ މީހުންގެ ފުރާނަ ސަލާމަތްކުރުމަށް ބައިނަލްއަގްވާމީ ގައުމުތަކުން ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރުން މުހިންމު ކަމަށް ޓެޑްރޮސް ވަނީ ފާހަގަ ކުރައްވާފައެވެ.
ޖުލައިމަހުން ފެށިގެން އެމްޕޮކްސްގެ ކޭސްތައް އިތުރުވަމުން އަންނައިރު މިއީ މީގެ ކުރިން ދުނިޔެއިން ވަރަށް މަދުން ފެންނަ ބައްޔެކެވެ. މި ބަލީގައި މިދިޔަމަހުން ފެށިގެން އެފްރިކާ ސަރަހައްދުން 524 މީހުން މަރުވެފައިވާ ކަމަށާއި، އެމްޕޮކްސް ޖެހިގެން މިއަހަރު އެކަނި މިހާތަނަށް 14،000 އަށްވުރެ ގިނަ ކޭސް ރިޕޯޓްކޮށްފައިވާކަމަށް ޑަބްލިއުއެޗްއޯ އިން މައުލޫމާތުދެއެވެ. މިއީ 2023 ވަނަ އަހަރާއި އަޅާކިޔާއިރު ނިސްބަތުން އިތުރު އަދަދުތަކެކެވެ.
އެމްޕޮކްސް ވައިރަހުގެ ސަބަބުން މިއަހަރު މަރުވި މީހުންގެ ތެރެއިން 96 އިންސައްތަ މީހުން މަރުވެފައިވަނީ ކޮންގޯއިންނެވެ.
ބުދަ ދުވަހު ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމްއިއްޔާއިން ގްލޯބަލް އިމަޖެންސީ އިއުލާނުކޮށްފައިވާއިރު އެފްރިކާގެ ގައުމުތަކުގައި ފެތުރެމުން އަންނަނީ އެމްޕޮކްސްގެ އައު ވައްތަރެއްގެ ވައިރަހެކެވެ. މި ބަލިން ރައްކާތެރިވުމަށް ދޭ ވެކްސިން، އެ ކޮންޓިނެންޓްގައި ލިބެން ހުރީ ވަރަށް މަދު އަދަދަކަށް ކަމަށް ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުން މައުލޫމާތު ދެއެވެ. މި ބަލި ޖައްސާ އައު ވައްތަރުގެ ވައިރަހަކީ މީހުންގެ މެދުގައި ކުރިޔަށްވުރެ ފަސޭހަކަމާއެކު ފެތުރުން އެކަށީގެންވާ ވައްތަރެއްގެ ވައިރަހެއް ކަމުން ސައިންޓިސްޓުން ވަނީ ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށްފައެވެ.
އެމްޕޮކްސް އަކީ ކޮބާ؟
މަންކީ ޕޮކްސް ނުވަތަ އެމްޕޮކްސްއަކީ 1958 ވަނަ އަހަރު ރާމާމަކުނުގެ ގައިން ސައިންސްވެރިންނަށް ދެނެގަނެވިފައިވާ ބައްޔެކެވެ. ދާދި ފަހަކާއި ޖެހެންދެން އިންސާނުންގެ ކިބައިން މި ބަލި ފެނިފައިވަނީ މެދުތެރޭ އެފްރިކާ އަދި ހުޅަނގު އެފްރިކާގެ ގައުމުތަކުގެ މީހުންގެ ތެރެއިން، އެމްޕޮކްސް ބަލި ޖެހިފައިވާ ޖަނަވާރުތަކާއި ކްލޯސް ކޮންޓެކްޓުންގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރެވިފައިވާ މީހުންގެ ގައިންނެވެ.
ޖިންސީ ގުޅުމުގެ ޒަރިއްޔާއިން މި ބަލި ފެތުރޭކަން އެންމެ ފުރަތަމަ ޔަގީންކުރެވިފައިވަނީ 2022 ވަނަ އަހަރެވެ. އަދި އެ އަހަރުތެރޭގައި މި ބަލި 70 އަށްވުރެ ގިނަ ގައުމުގައި ފެތުރެމުން ދިޔައެވެ. އެހެންނަމަވެސް އޭރު މި ބަލި ޖެހިގެން ރިޕޯޓްކުރަމުން ގޮސްފައެއް ނުވެއެވެ.
އެމްޕޮކްސް އަކީ ސްމޯލްޕޮކްސް ޖައްސާ ވައިރަސް އާއި އެއް އާއިލާއެއްގެ ވައިރަހަކުން ޖެހޭ ބައްޔެކެވެ. މި ބަލި ޖެހުމުން ފެންނަ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ހުންއައުމާއި ގައިގައި ރިއްސުން ހިމެނެއެވެ. އަދި ބޮޑުވަރުވާ މީހުންގެ ކިބައިން ފެންނަ އަލަމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި މޫނާއި އަތާއި މޭމައްޗާއި ޖިންސީ ގުނަވަންތަކުގައި ފޮޅުތަކެއް ނަގައެވެ. ދިފާޢީ ނިޒާމު ބަލިކަށި މީހުންނަށް މިބަލީގައި ބޮޑުވަރުވެއެވެ.
