މުދަލަކީ ﷲ ސުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެކަލާނގެ އަޅުންނަށް ދެއްވާ ބޮޑު ނިޢުމަތެކެވެ. އެއީ އެކަލާނގެ އަޅުތަކުން އިންތިހާނު ކުރެއްވުމަށްޓަކައި ލައްވައިފައިވާ ސަބަބެއްވެސް މެއެވެ. މުދަލަކީ ދެމިޔަލީ ކަނޑިއެކެވެ. އެއީ ބިނާކުރުމަށާއި ފަނާކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވިދާނެ ވަސީލަތެކެވެ. އިންސާނާ ހަލާލު ގޮތުގައި މުދާ ހޯދައިފިނަމަ އަދި ހަލާލު ގޮތުގައި ވުނަ ކޮށްފިނަމަ އަދި ހަލާލު ގޮތުގައި ހޭދަކޮށްފިނަމަ އެއީ އޭނާއަށް ބާއްޖަވެރިކަން ގެނެސްދޭނެ އެއްޗެކެވެ.
މުދަލަކީ އިންސާނާގެ ހަޔާތުގައި މުހިންމު އެއްޗަކަށްވާއިރު އެއާ މެދު ނުހަނު ބޮޑަށް ރައްކާތެރިވާން ޖެހޭނެއެވެ. ނޫންނަމަ ހެޔޮމަގުން ކަސިޔާރުވެދާނެއެވެ. މިހެންވެ މުދަލުގެ ފިތުނައިން ރައްކާތެރިވުމަށް ކީރިތި ރަސޫލާ ﷺ ވަނީ އިރުޝާދު ދެއްވާފައެވެ.
އިސްލާމްދީނުގައި މުދާ ހޯދުމަށާއި މުދާ ހޭދަކުރުމަށް ހަރުދަނާ ނިޒާމެއް ވަނީ ލައްވައިފައެވެ. އެހެން މީހުންގެ މުދަލަށް އަރައިގަތުން ވަނީ ހަރާމް ކުރައްވާފައެވެ. މުދަލަށް ޚިޔާނާތްތެރިވުމާއި، މުދާ ފޭރުމާއި މުދަލުން ވައްކަން ކުރުމާއި، ޓެކުމާއި ރިޝްވަތު ނެގުމާއި ރިބާކެއުމާއި ޖުވާކުޅުން ފަދަ ކަންކަމުން މުދާ ހޯދުމަކީ އިސްލާމް ދީން މަނާ ކުރާ ކަންތައްތަކެވެ. ނުފޫޒާއި ބާރު ބޭނުންކޮށްގެން ނާޖާއިޒު ގޮތުގައި އާންމު ފަރުދުންގެ މުދަލުންނާއި ދައުލަތުގެ މުދަލުން ތަނަވަސްކަން ހޯދުމަކީ ޙަރާމް ކަމެކެވެ.
ބާޠިލު ގޮތުގައި ދައުލަތުގެ މުދާ ކެއުމުގެ ތެރޭގައި ފައިސާއާއި ތަކެތި ބަލަހައްޓާ މުވައްޒަފުގެ އަތުގައި ހުންނަ ފައިސާއާއި ތަކެތީގައި ޖެހުން ވެއެވެ. މިއީ ޙަރާމް ކަމެކެވެ. މިއީ އަމާނާތަށް ޚިޔާނާތްތެރިވުމެވެ. މިއީ މަކަރާއި ހީލަތެކެވެ. ބާޠިލު ގޮތުގައި މުދާ ކެއުމުގެ ތެރޭގައި ތިމާ ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތް ރަނގަޅަށް ނުކުރުމާއި މަސައްކަތުގެ ގަޑީގައި ވަގުތު ބޭކާރުކުރުން ވެއެވެ. ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތްތައް ރަނގަޅަށް ކުރުމަކީ އަޅާގެ އީމާންކަން ފުރިހަމަކަމުގެ އަލާމާތެކެވެ. މިފަދަ މީހަކު ނަމަ އޮފީހަށް ގޮސް އެތާނގެ މަސައްކަތާ ނުގުޅޭ ކަންކަމުގައި އޭނާ މަސްޢޫލުވެގެން ނޫޅޭނެއެވެ. އޭނާގެ މަސައްކަތަށް ﷲ ބައްލަވައިވޮޑިގަންނަވާކަން ދަންނަ މީހާ އޭނާ މަސައްކަތްކުރޭތޯ ވެރިމީހާ ބެލިޔަސް ނުބެލިޔަސް ބަރާބަރަށް އޭނާ މަސައްކަތްކުރާނެއެވެ.
ދައުލަތުގެ މުދަލަށް ޚިޔާނާތްތެރިވުމުގެ ތެރޭގައި ރިޝްވަތު ނެގުން ވެއެވެ. ރިޝްވަތަކީ ވަރަށް ނުބައި ބައްޔެކެވެ. އެއީ ކަންކަން ފާސިދުކުރާ ވަބާއެކެވެ. އެއީ ޙައްޤު ބާޠިލަށް ހަދައި އަދި ބާޠިލު ޙައްޤުކަމަށް ފުރޮޅައިލާ އާލަތެކެވެ. ރިޝްވަތަކީ ވަރަށް ތަފާތު ނަންނަމުގައި ވަރަށް ގިނަ ސިފަސިފައިގައި މީހުން މަޅީގައި ޖެއްސުމާއި ބޭއިންސާފުން ކަންތައްތައް ކުރުވުމަށް ބޭނުންކުރާ ތޫނު ހަތިޔާރެކެވެ. ހަދިޔާއެއް ނުވަތަ ސައެއް ނުވަތަ އެހެންނަމެއްގައި ދިން ނަމަވެސް އެ ވާނީ ރިޝްވަތަށެވެ. ދުނިޔެމަތީގައި އެކަމުގެ ޢުޤޫބާތުން ސަލާމަތްވި ނަމަވެސް އާޚިރަތުގެ ޢުޤޫބާތުން އެމީހާ ސަލާމަތެއް ނުވާނެކަން ކަށަވަރެވެ.
މައުލޫމާތު: ހުކުރު ޚުޠުބާ
