ދިވެހިރާއްޖޭގައި ތިމާވެށި މާއްދާ ކިޔަވާދިނުމާއި ބެހޭގޮތުން، ޓްރީ މޯލްޑިވްސް (ޓީ.އެމް) ފަރާތުން ތައްޔާރު ކޮށްފައިވާ ރިޕޯޓެއްގައި ހާމަކޮށްފައިވަނީ ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ސްކޫލުތަކެއްގައި ތިމާވެށި މާއްދާއަކީ މަޖުބޫރު މާއްދާއަކަށް ހެދުން މުހިންމުކަމަށެވެ.
މީގެ އިތުރަށް އެސް.އެސް.ސީ އިމްތިޙާނުގައިވެސް ތިމާވެށި މާއްދާ ހިމަނާ "ޓޮޕް ޓެން" ކެޓަގަރީގެ މާއްދާއަކަށް މިމާއްދާ އިތުރުކުރުމުގެ ބޭނުންތެރިކަން ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ. ތިމާވެށި މާއްދާއަކީ ސާނަވީ ކުދިންނަށް މިހާތަނަށް މަޖުބޫރު މާއްދާއެއް ނޫނެވެ.
" ޓްރީ މޯލްޑިވްސްގެ ވިސްނުމުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތިމާވެށި މާއްދާ"، މިނަމުގައި ތައްޔާރުކުރެވިފައިވާ މިރިޕޯޓް ވަނީ 2023 މާރިޗް 16 ވަނަ ދުވަހު އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓްރީގެ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރ ޑރ. އަބުދުﷲ ރަޝީދަށް ޓީ.އެމްގެ ހިންގާކޮމެޓީގެ ފަރާތުން ރަސްމީކޮށް އަރުވާފައެވެ.
"މި ރިޕޯޓާއިމެދު ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރ ހިތްޕުޅުހަމަޖެހިވަޑައިގެން، ނޭޝަނަލް ކަރިކިއުލަމްގެ ބޭފުޅުންނަށް މިރިޕޯޓްގެ ޕްރެޒެންޓޭޝަނެއް ހުށަހެޅުމަށް ވަނީ ފުރުޞަތު ދެއްވާފަ. އެކަމަށްޓަކައި ވަރަށް ޚާއްޞަ ޝުކުރެއް ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރަށް ދަންނަވަން" ޓީ.އެމް އިން ފާހަގަކުރިއެވެ.
މިރިޕޯޓުގައި އެންމެ ޅަ އުމުރުފުރައިގެ ކުދިންނަށް ތިމާވެށި މާއްދާ ކިޔަވާދޭން އެންމެ ރަނގަޅީ ދިވެހިބަހުން ކަން ހާމަކޮށްފައިވާއިރު ރާއްޖޭގައި ހިންގާ އިންޓަރނޭޝަނަލް ސްކޫލުތަކަށްވެސް ތިމާވެށި މާއްދާ ކިޔަވާދިނުން އިސްތިސްނާ ނުކުރުމަށް ބާރުއަޅާފައިވެއެވެ.
'ޒީޓައިމްސް' އަށްވެސް މި ރިޕޯޓުގެ ކޮޕީއެއް ވަނީ ލިބިފައެވެ. ތިމާވެށީގެ ގޮތުން ދިވެހިރާއްޖެއަކީ ނާޒުކު ޤައުމަކަށްވާތީ، ކުރިމަގުގެ ގޮންޖެހުންތަކަށް ހުރިހާގޮތަކުންވެސް ތައްޔާރު ރައްޔިތެއް އުފެއްދުމަށް މިއީ މުހިންމު ރިޕޯޓެއްކަމަށް ފާހަގަކުރެވެއެވެ.
ޓީ.އެމްގެ މިރިޕޯޓު ތައްޔާރު ކުރުމަށް ދިވެހިރާއްޖެވެސް ހިމަނައިގެން ދުނިޔޭގެ 25 ޤައުމެއްގައި ތިމާވެށި މާއްދާ ކިޔަވާދޭ ގޮތުގެ ދިރާސާއެއްކުރެވި އޭގެ މުހިންމު ނުކުތާތައް ވަނީ ހިމަނާފައެވެ. މި 25 ގައުމުގެ ތެރޭގައި ދުނިޔޭގަ ކުރިއަރާފައިވާ ޤައުމުތަކާއި ކުދި ޖަޒީރާ ބައެއް ޤައުމާއި ތިންވަނަ ދުނިޔޭގެ ޤައުމުތައް ހިމެނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޗައިނާއާއި ރަޝިޔާގެ އިތުރަށް މެދުއިރުމަތީގެ މަޝްހޫރު ބައެއް ޤައުމުތަކާއި އެފްރިކާ ބައްރުގެ ޤައުމުތަކުގެ ތަފުޞީލަކަށް ނުގޮސް އެތަންތަނާއިގުޅޭ އެންމެ މުހިންމު ބައިތަކުގެ މައްޗަށް ސަމާލުކަންދީފައިވެއެވެ.
މީގެ އިތުރަށް މަދަރުސާތަކުގައި ތިމާވެށި މާއްދާ ކިޔަވާދިނުމާއި ގުޅުންހުރި ބައިނަލް އަޤުވާމީ ބައެއް ޖަމްޢިއްޔާ ޖަމާއަތްތަކުން ޝާޢިޢުކޮށްފައިވާ ލިޔުންތަކުގެ މައްޗަށްވެސް ބަލާލެވި މިރިޕޯޓުގައި އޭގެ މުހިންމު ނުކުތާތަކަށް އަލިއަޅުވާލާފައިވެއެވެ. 29 ޞަފުހާގެ މިރިޕޯޓަކީ ރާއްޖޭގައި މިހާރު ތިމާވެށި މާއްދާ ކިޔަވާދޭ ގޮތުގެ މައްޗަށް ދިރާސާ ކުރެވި އޭގައި ނެތް މުހިންމު ބައިތައް ހިމަނަން ބާރުއަޅާފައިވާ ރިޕޯޓެކެވެ. މިގޮތުން 'ކްރިޓިކަލް ތިންކިންގ' އަށް ސަމާލުކަންދީ ކުދިން އުޅެމުންދާ މާހައުލު އެކުދިންނަށް ވަރަށް ރަނގަޅަށް ދަސްކޮށްދޭން ޖެހޭކަން ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ.
'ޒީޓައިމްސް'ގެ ސުވާލަކަށް ޖަވާބު ދެއްވަމުން ޓީ.އެމްގެ އެއް ފައުންޑަރ އަދި ރައީސް މުޙައްމަދު ޝަރީފު ހާމަކުރެއްވި ގޮތުގައި ކުދިންގެ އެންމެ ޅައުމުރުގައި އެކުދިން ނިސްބަތްވާ ޤައުމާއި އެތަނުގެ ވެށީގެ ކަންކަމަށް ލޯބިޖެއްސުމަކީ ނުހަނު ބޭނުންތެރިކަމެކެވެ. އޭގެ ފަހުން ކިޔަވާދޭ ޢުމުރަށް އަޅައިގަންނައިރު، ވެށި ހިމާޔަތްކުރުމަށް ކޮންމެ ކުއްޖަކަށްވެސް ކުރެވޭ ކަންކަން ކުރުވަން ވާނެއެވެ.
ޓީ.އެމް އިން ބާރުއަޅަނީ ކުދިންގެ ވިސްނުން ތިމާވެށީގެ ކަންކަމަށް އަހުލުވެރި ކުރުމަށް ގިނަކަންތަކެއް ކުރަންޖެހޭކަމަށާއި މީގެ ތެރެއިން މިވަގުތަށް އެންމެ މުހިންމު އެއްކަމަކީ ކިޔަވާދޭ މުގައްރަރަކީ ޝައުގުވެރި އެއްޗަކަށް ހެދުން ކަމަށްވެސް ޝަރީފު ހާމަކުރެއްވިއެވެ.
މިގޮތުން މިރިޕޯޓުގައި ވަރަށް މުހިންމު ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކޮށްފައިވަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކުރިމަގަށްޓަކައި ދުނިޔެއާއި ރާއްޖޭގެ ނާޒުކު ވެށްޓަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ މައްޗަށް ފަރުދީގޮތުން ކޮންމެ ކުއްޖަކުވެސް ތައްޔާރު ކުރުމަށްޓަކައި މިހާރު މިމާއްދާ ކިޔަވާދޭ މުޤައްރަރަށް ބަދަލުތަކެއް ގެންނަންޖެހޭކަމެވެ. ދަރިވަރުންނަށް ކިޔަވާދޭ ތިމާވެށި މުޤައްރަރު ވާންވާނީ ކިޔަވާކުދިން ޝައުޤުވެރިވާ އެއްޗަކަށްކަމަށާއި މިސާލެއްގެ ގޮތުން އޭގައި މައިގަނޑު ތިންބައެއް ހިމަނާ އޭގެ މައްޗަށް އެއާއި ގުޅުންހުރި ޝައުޤުވެރި ބައިތަކެއް ހުރުން ވަރަށް ބޭނުންތެރިކަމަށް ޓީ.އެމް ދެކެއެވެ.
މިގޮތުން ތިމާވެށީގެ މުޤައްރަރު އަމާޒު ކުރަންޖެހޭކަމަށް ޓީ.އެމް އަށް ފެންނަ މައިގަނޑު ބައިތަކަކީ:
- ދިވެހިރާއްޖެއަށް މުހިންމު ތިމާވެށީގެ ހުރިހާ ބައިތަކެއް
- ރާއްޖޭގެ ކޮންމެ އަތޮޅެއްގެ މީހުން އުޅޭ އަދި މީހުން ނޫޅޭ ވަކިވަކި ރަށްރަށަށް ޚާއްޞަ ތިމާވެށީގެ ބައިތައް
- ދުނިޔޭގެ ތިމާވެށީގެ މައްސަލަތައް
މިރިޕޯޓުގެ އެންމެ ޝައުޤުވެރި އެއްބަޔަކީ މަތީގައި ފާހަގަކޮށްފައި ބައިތައް ކިޔަވާ ދިނުމާއި އިމްތިޙާން ކުރެވޭ ގޮތެވެ. މިގޮތުން، މަތީގައި ފާހަގަކުރި މައިގަނޑު ބައިތަކުގެ ތެރެއިން 2 ވަނަ ނަމްބަރުގައި އެވާ ބަޔަކީ ޓެސްޓު ޕޭޕަރެއްގެ ބަދަލުގައި ވަކި އެސައިންމަންޓަކުން އެދަރިވަރު ދިރިއުޅޭ ރަށެއްގެ (ސިޓީއެއްގެ) ތިމާވެށްޓާއި ގުޅޭ ކަމެއްގެ މައްޗަށް ދިރާސާއެއް ކުރުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ޢަމަލީ މަސައްކަތުގެ ބައެވެ.
މިއީ މެދު މަދަރުސީ ގުރޭޑުތައް ކަމުގައިވާ ގުރޭޑު 1 ން 7 އަށާއި ސާނަވީ ގުރޭޑުތައް ކަމުގައިވާ 8،9،10 ގެ ކުދިންގެ ޚާއްޞަ ބައެކެވެ.
ތިމާވެށި މާއްދާ ކިޔަވާދިނުމުގައި ދެގޮތުންކުރެ އެއްގޮތަކަށް އެކަން ކުރެވިދާނެކަން ތަފުޞީލާއެކު ބަޔާންކޮށްފައި އެބައޮތެވެ. އެއްގޮތަކީ އެހެން މާއްދާތަކެކޭ އެއްގޮތަށް ވަކި މާއްދާއެއްގެ ގޮތުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ މުޤައްރަރުގެ ފޮތްތައް ތައްޔާރުކުރެވި، ޓައިމްޓޭބަލުގައި ވަކި ގަޑިއެއް ހަމަޖައްސައިގެން ތިމާވެށި މިމާއްދާ ކިޔަވާދިނުމެވެ. އަނެއްގޮތަކީ މިހާރުވެސް އެކުއްޖަކު ކިޔަވާ، މާއްދާތަކުގައި އެމާއްދާއަކާއި ގުޅުންހުރި ތިމާވެށީގެ ބައި ހިމަނައިގެން އެކަމަށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ އަތްމަތީ ފޮތެއްގެ އެހީގައި އެމާއްދާއެއް ކިޔަވާދޭ ޓީޗަރަކު ކިޔަވާދިނުމެވެ. މިގޮތުން ދިވެހިބަހުން ކިޔަވާދޭ ދެމާއްދާ ކިޔަވާދޭނީ ދިވެހިބަހުންނެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުގެ މާއްދާތައް އިނގިރޭސި ބަހުންނެވެ.
ފަހުން އޮތް ގޮތަށް ކިޔަވާދޭއިރު، ކުއްޖާއަށް ޙާޞިލުވިވަރު ކަނޑައަޅާނީ ކިޔެވި ހުރިހާ މާއްދާއެއްގެ ތިމާވެށީގެބައި ވަކިކުރެވި އެ ހުރިހާއެއްޗެއް އެއްކުރެވި އެކި މާއްދާއަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ އިންސައްތައިގެ ތެރެއިން ބަލާ މިންގަނޑެއްގެ މައްޗަށެވެ. މާއްދާއިން ހާޞިލުވީވަރު ކަނޑައެޅުމުގައި ދަރިވަރުގެ އަމަލީ މަސައްކަތުގެ ބައި ހިމެނޭނެއެވެ. ޓީ.އެމްގެ މިރިޕޯޓުގައި އެކި މާއްދާތަކުން ދަރިވަރު ޙާޞިލުކުރި ތިމާވެށީގެ ބައިގެ އިންސައްތަ ކަނޑައެޅުމަށް ޢަމަލުކުރެވިދާނެ ގޮތުގެ ތަފުޞީލުވެސް ހިމަނާފައިވެއެވެ.
މިރިޕޯޓުން ގެނެސްދީފައިވާ އުއްމީދަކީ އަލަށް އެކުލަވާލެވޭ ތިމާވެށީގެ މުޤައްރަރެއްގައި މިފަދަ ބައިތަކަކަށް ސަމާލުކަން ދެވިއްޖެނަމަ ތިމާވެށީގެ ގޮތުން ދެމެހެއްޓެނިވި ކުރިމަގެއް ތިމާވެށީގެ ގޮތުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް ލިބުމުގެ ފުރުޞަޠު ބޮޑުކަމެވެ.
ނޯޓް: ޓްރީ މޯލްޑިވްސް (ޓީ.އެމް) އަކީ، 1993 ވަނަ އަހަރު އޭރުގެ އީ.ޕީ.އެސް ސްކޫލުގައި އުފެއްދި ތިމާވެށި ޖަމްޢިއްޔާ "ފީޑް" ގައި ހަރަކާތްތެރިވި ބައެއް ދަރިވަރުންނާއި މުދައްރިސުން ބައިވެރިވެގެން އުފައްދާފައިވާ ޤައުމީ ޖަމްޢިއްޔާއެކެވެ. "ފީޑް"ގެ މަސައްކަތް ފާހަގަކުރައްވާ، ތިމާވެށްޓަށް ޚިދުމަތްކުރުމުގެ ގޮތުން މިޖަމްޢިއްޔާ ނިސްބަތްވާ އީޕީ.އެސް ސްކޫލަށް 2000 ވަނަ އަހަރު ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާ ދެއްވާ "ފެހިފަތް" ވަނީ ލިބިފައެވެ.
